Zeugma Antik Kenti ve Müzesi
Zeugmanın Kuruluşu
Zeugma Antik Kenti ve Zeugma mozaiklerinin tarihi 2300 yıl öncesine dayanır. M.Ö. 3. yüzyılda, Büyük İskender’in komutanlarından Seleucus I Nicator (“Victor”), Fırat nehrinin batı tarafında, nehrin en sığ olduğu noktada stratejik önemi göz önüne alınarak, askeri üs olarak tanımlanan bir yerleşim yeri kurdu. Zeugma o tarihte Seleucia olarak adlandırılıyordu. Kısa sürede büyüyerek nüfusu 80 bin kişiye ulaşan şehir, yukarı Fırat’ın geçilebileceği en uygun nokta olmasının yanı sıra Gezgin ve tüccarların, Akdeniz dünyasını terk ettiği ve eski Yakın Doğu’ya girdiği noktaydı.
Nehir geçişi büyük stratejik öneme sahipti ve her iki yakasında kontrol altında tutulması önemliydi. Seleusus I Nicator’un (M.Ö.311-281) şehri korumak üzere bir kale inşa ettiği ve nehrin karşısında, kuzeydoğuda, Pers asıllı eşi Apamea’nın adını verdiği ikinci bir şehir kuruldu. Apamea muhtemelen çok büyümedi, bu şehirden günümüze ulaşan önemli bulgu yoktur.
Zeugma Kısa Tarihi
M.Ö 64’te Kommagene Krallığı, Roma imparatorluğu ile ittifak çerçevesinde, bölgeyi ele geçirdi ve bugün bildiğimiz ismiyle, Yunanca’da “köprü” veya “geçiş” anlamına gelen Zeugma olarak adı değiştirilen şehir yeniden kuruldu. M.Ö. 31 yılında, şehir tam anlamıyla Roma hakimiyetine geçti.
Bu tarihten sonra şehir, özellikle doğuya yapılacak seferler için kullanılan önemli bir Roma askeri üssü olarak, ticari faaliyetlerin daha güvenle gerçekleştirildiği, zenginleştikçe güçlenen bir aristokrasi ve buna bağlı pek çok yapı heykel ve bugün dünyaca ünlü mozaiklerin yapıldığı bir şehir haline geldi. Şehir güçlü Roma lejyonuna ev sahipliği yapan Greko-Romen dünyasında son duraktı.
M.S. 265 yılında, İran Sasani Kralı Şapor,Suriye ve Klikya seferi sırasında Zeugma’yı ele geçirdi. Tamamen yakılıp yıkılan şehir bu tarihten sonra tarih sahnesinden kayboldu.Bu tarihten sonra sadece bölgede faaliyet gösteren Hristiyanlar tarafından tutulan kilise kayıtlarında bölgenin adı geçmektedir.
Zeugma nerede, Zeugma’ya nasıl gidilir
Türkiye, Güney doğu Anadolu bölgesinde, Gaziantep şehrine bağlı Nizip İlçesinin Belkıs köyünde yer alan Zeugma antik kentinin önemli bir kısmı ve bölgedeki Belkıs köyü 2000 yılında baraj suları altında kaldı. Kentin su altında kalmayan (C) bölümünde yer alan villalar, tiyatro, sütunlu caddeler, hamam, agora ve tapınak önemli ölçüde koruma altına alınmıştır kazı ve restorasyon çalışmaları devam etmektedir.
– Gaziantep Havaalanından Adana-Şanlıurfa Otoyolu/O-52/E90 üzerinden 65km
– Adana’dan, Adana-Şanlıurfa Otoyolu/O-52/E90 üzerinden 300km
Zeugma lokasyon Google map: https://goo.gl/maps/Wdh7mDh3g5w
Zeugma adres: Belkıs Merkez Mahallesi, 27700 Belkıs Köyü/Nizip/Gaziantep
Zeugma Antik Kent Mimarisi
Zeugma kentinin doğu kısmı tamamen, Batı kısmının ise %25’i sular altında kaldı. Atatürk Barajın yarattığı yapay gölete 50 metre mesafede yer alan Zeugma antik kenti, Helenistik dönem ve Roma uygarlığının karakteristik özelliklerini taşıyan zengin bir mimariye sahip. Antik kentinin geriye kalan kısmı, Çelik konstrüksiyon ve polikarbonat şeffaf levhalar ile oluşturulan bir yapı ile koruma altında. Beş Roma evinin kalıntıları ve mozaikleri korumak için inşa edilen bu yapı, ziyaretçilerin dikkatle kazılan binaları ve caddeleri görmelerini sağlayan farklı yükseklikte platformlar üzerinde gezilebiliyor.
Zeugma’nın büyük Roma şehirlerinin sahip olduğu su ve kanalizasyon sistemine sahip olduğuna dair kalıntılar var. Zemini kesme taşla kaplı sokaklarda yer alan evlere, bir zamanlar kentin en yüksek noktası olan Belkis Tepe’de yer alan rezervuar ve sarnıçtan, su sağlayan bir boru hattı mevcutmuş. Evlerin ortasında avlular mevcut. Bazı evler, yağmur suyunu toplamak ve eve girmeden önce havayı soğutma görevi de gören impluvia adı verilen sığ havuzlara sahip.
Mevcut beş evin içinde veya avlularında, Zeugma’yı üne kavuşturan muhteşem mozaikler bulundu.Yunusları süren eros tasvirli mozaik, Danae ve Perseus mozaiği, Poseidon, deniz tanrısı; ve diğer su tanrıları ve deniz canlılarını betimleyen mozaikler.
Zeugma antik kentinde bulunan mozaikler gösteriyorki, mozaikler genelde yapıldığı odanın işlevine göre seçilmiş. Örneğin, Eros ve Telete mozaiklerinin zemini süslediği odalar yüksek ihtimalle yatak odaları iken. Misafirlerin ağırlandığı odalarda Dionysos tasvirlerinin kullanılması muhtemeldir. Diğer yandan mozaiklerdeki imgelerin seçimi, ev sahibinin zevklerini, entelektüel durumunu, siyasi konumunu veya zenginliğini ifade edecek tasvirlerde taşıyor olmalı.
Ancak şu an Zeugma antik kentinde sadece geometrik mozaikler bırakılmış. Önemli mozaikler koruma altına almak ve yapay iklimlendirme ortamında sağlıklı koşullarda sergilenmek üzere “Gaziantep Zeugma Mozaik Müzesine” taşınmış.
Zeugma Mozaikleri ve Zeugma Müzesi
Zeugma antik kenti ve bölgede bulunan mozaikler, zarif detayları ve güzelliğiyle uzun zamandan beri tanınıyor. En ünlülerden biri Çingene Kızı. Ancak, aslında müzede çok büyük kompozisyonlar içeren detaylı mozaikler mevcut.
Zeugma müzesi, sergilenen yaklaşık 1700 m2 mozaik ile, dünyanın en büyük mozaik müzelerinden biri.
Müze giriş turnikelerini geçince, sol tarafta, Zeugma tarihini anlatan 15 dakikalık ücretsiz video gösterimleri yapılmakta. Zemin kat, Zeugma evlerinden sökülerek müzeye taşınmış, zemin ve duvar mozaiklerinden oluşan inanılmaz bir mozaik zemin panelleri dizisinden oluşuyor. Roma Peristil villalarının orijinal mozaik döşemeleri ve duvar freskleri, Perseus ve Andromeda, Eros ve Psyche ve Pasiphae ve Daedelus gibi Yunan mitolojisinden sahnelere sahip mozaiklerden oluşuyor.
Zemin seviyesinin altında yer alan katta, şehrin altyapı sistemini betimleyen su boruları, kanalizasyon ve yer altı ısıtma sistemlerinden örnekler sergilenen bir spor salonu kompleksi, hamam ve savaş tanrısı Mars’ın bronz heykelinin yer aldığı bir bölüm mevcut. Birinci katta, Zeus’un Europa’yı kaçırdığı sahneyi betimleyen mozaik ve daha pek çok güzel mozaikler sergileniyor. Çingene kız mozaiği, yine bu katta, loş bir odada sergileniyor.
Zeugma Müze lokasyon Google map: https://goo.gl/maps/xQNvKQyajxibQVD19
Zeugma Müze adres: Mithatpaşa, Hacı Sani Konukoğlu Blv., 27500 Şehitkamil/Gaziantep
Uztarih web sitesinde ilginizi çekecek bir diğer makale: YAMAÇ EVLER – ANTİK ÇAĞIN MUHTEŞEM KONUTLARI, Efes antik kentindeki bu evler tesseraların kullanıldığı geometrik desenlere sahip mozaikleri ile ünlüdür. Videolarımız için Uztarih youtube kanalımıza göz atmanızı tavsiye ederiz.
