Savaş ve askeri
çatışmalar insanlık tarihi kadar eski, insan toplulukları arasında top yekûn
gerçekleşen bu kitlesel şiddetin sayısı ve rakamları hakkında tarih yazımında
düşülen satır başları kadar bilgi sahibiyiz. Nodegoat.net web tabanlı veri
yönetimi, ağ analizi ve görselleştirme hizmetleri veren bir firma.
Çoğunlukla araştırmacılara hizmet eden uygulamaları mevcut. Firma, tarihe ilgi
duyanlar kadar standart internet kullanıcılarının da ilgisini çekecek bir
çalışma gerçekleştirmiş. Bu linkten haritaya ulaşılabilir. Kısaca
Wikidata/DBpedia veri tabanına, bağımsız kullanıcılar tarafından girişi yapılmış,
spesifik bir tarih ve yer bilgisi yer alan tüm askeri çatışma bilgileri veri
kabul edilerek dünya haritası üzerinde, kronolojik olarak bir savaş haritası
oluşturulmuş.
Wikidata bağımsız kullanıcıların bilgi girişi yapabileceği bir sisteme dayanıyor.
Kullanıcılar farklı kullanıcıların yaptıkları bilgi girişlerini düzenleme ve
değiştirme imkanına da sahip. Şirketin bağımsız ansiklopedi hizmeti veren
wikipedia’yı ele alırsak. Konvansiyonel basın yayın organlarının pek çok ülkede
devlet ve/veya çeşitli baskı gruplarının kontrolünde olduğu gerçeğiyle yüz
yüzeyken, kişilerin bağımsız bilgi girişi yapabilmesi, çok seslilik ve özgür
paylaşım açısından çok önemli.
Diğer yandan girilen
bilgilerin tutarsız, taraflı ya da tamamen gerçek dışı olabilme ihtimali
dikkate alınması gereken bir husus. “Mart 2016” wikidata’nın giriş
sayfasında şu karşılama mesajını görüyoruz “the free knowledge base with
17,172,246 data items that anyone can edit” görüleceği üzere 17 milyondan fazla
bilgi girişi yapılmış ve herhangi biri bu bilgileri revize etme olanağına
sahip. Artı ve eksileriyle kısaca durum bu.
Nodegoat uygulaması üç bine
yakın askeri çatışma girdisine sahip. Harita üzerinde tarih aralığına göre
farklı renklerle nokta halinde çatışmanın geçtiği bölgeler işaretlenmiş, bu
noktaların üzerine gelindiğinde savaş detaylarını görebilmek ve ayrıca belirli
bir tarih aralığı süzülerek yaşanan savaşların listesini alabilmek mümkün.
Dünya
tarihindeki ilk kayıtlı savaş: Battle of Zhuolu
Harita
incelendiğinde, ilk askeri çatışma girdisinin MÖ 2500 yılında Çin’de yaşanan
Zhuolu Savaşına dair olduğunu görüyoruz “Battle of Zhuolu” Çin’de çok sayıda
kabilenin karıştığı ve sonunda İmparator Yan’ın zaferi ile (Sarı İmparator) Çin’de
siyasi birliğin sağlandığı efsanevi bir antik hikâye. Belirtildiği gibi bu
interaktif harita, tarih ve lokasyon bilgisi içeren askeri çatışmalara dair,
bağımsız kullanıcıların bilgi girişlerinden ibaret.
Noadgoat’ın’
veri analizi çalışmasından bağımsız olarak, arkeolojik buluntular vasıtası ile
ortaya konulmuş, bilimsel verilere dayalı spesifik çalışmalar ele alındığında.
İnsan topluluklarının iç ve dış çatışmalarına dair, mağara duvar resimlerinden,
bulunan ilkel silahlar ve bu silahlar vasıtası ile öldürüldüğü tespit edilen
insan fosillerine kadar, dünyanın çeşitli noktalarında binlerce yıl öncesine
ışık tutan pek çok arkeolojik bulgu tespit edilmiştir.
Ares del Maestre – 10000 yıllık savaş tasviri
İspanya’nın Les Dogues bölgesinde Ares del Maestre köyü yakınlarındaki mağaralarda bir kaya üzerinde bulunan ve okçulardan oluşan 2 grup arasındaki çatışmayı tasvir eden resim MÖ8000 ‘li yıllardan kalma. Mezolitik (Orta Taş Çağı) çağın sonu ve Neolitik çağın (Yeni Taş,Cilalı taş çağı) başlarına denk gelen bir döneme ait.
Yaklaşık 10.000 yıl önce yapılan bu duvar resmi aynı zamanda Levanten sanatına dair en eski eserlerden biridir ve UNESCO tarafından Ares Del Maestre mağaralalarındaki diğer kaya resimleri ile beraber dünya kültür mirası listesine dahil edilmiştir.
Jebel Sahaba 117.Mezarlık
Terracotta Kilden Ordu
Çin imparatoru Qin Shi
Huang’ın mezarında, 8000 civarında kilden yapılmış toprak asker heykeli ve
savaş atı figürleri bulunmaktadır. Çinde MÖ247 – 210 yılları arasında hüküm
süren Qin Shi Huang Çin topraklarında yıllar süren iç savaş sonucu tüm
beylikleri boyunduruğu altına alarak merkezi bir hükümet kurmuş, Ayrıca Çin
seddini yaptırarak ülkenin akıncılarla istilası ve sınır bölgelerinin talan
edilmesini önlemişti. MÖ 210 yılında tamamlanan ve inşa süreci yaklaşık
30 yıl süren anıt mezar ve askerler, yapıldıkları kil türüne hitaben Terracotta
(Toprak Askerler) “Terra-cotta army” olarak isimlendirilmiştir.
Aldous Huxley’in
Denemeler kitabının “Yapıcı Barış İçin Savunma” başlıklı yazısında
bireylerin öldürülmesi ve kitle kıyımı arasında bir fark olmadığını dile
getirilerek şöyle deniyor: “1600’lerde düello etmek çoğu aydın
kişiye bir doğa yasası gibi gelmiş olmalı. Ancak düelloyu kaldırmış olduğumuz
gerçeği ortadadır. Savaşı da kaldırmamamız için bir neden yok” Huxley’in
yaklaşımı kadar kolay olmasa da, Geleceğe dair ortak dileğimiz, makalemizin
başlangıcında paylaşılan savaş haritasına yeni noktalar ya da yeni tarihler
eklenmemesi en büyük dileğimiz.
Aykut Alan, www.uztarih.com, Mart 2016
Kaynaklar:
Sarah Ralph, The Archaeology of Violence: Interdisciplinary Approaches, 2014
Wayne E. Lee, Waging War: Conflict, Culture, and Innovation in World History
2015
www.nodegoat.net
www.science.nationalgeographic.com/science/archaeology/emperor-qin/
www.cultural-china.com/chinaWH/html/en/History1159bye1562.html
Aldous Huxley, Collected Essays, 1958
