HOMO SAPIENS VE NESLİ TÜKENEN İNSAN TÜRLERİ

Homo Sapiens

Dünya yaklaşık 4.6 milyar yaşında. Ancak, Arkaik Homo Sapiens'in (Modern İnsanlar) 300.000 yıldan uzun bir zaman önce ortaya çıktığı sanılıyor. İnsanlar yaklaşık 20 milyon yıldır dünya üzerinde var olan Hominid (büyük maymunlar) ile ortak özellikler sergilemekte, evrim tartışmaları insanın maymundan evrildiği iddiaları ile ilişkiliyken artık biliyoruz ki Homo Sapiens'in ataları yine insan özellikleri taşıyordu. 

Yüzbinlerce yıl önce birden fazla insan türü vardı, hatta bunların bir kısmı aynı zaman aralıkları içinde yaşadı. Son yıllarda elde edilen bulgular, iki ayrı insan türü olarak değerlendirilen Homo Sapiens ve Homo Neanderthal'in ortak bir ataya sahip olabileceği yönünde. Homo heidelbergensis muhtemel adaydır.

Diğer memeliler gibi, büyük ve çeşitli bir aile ağacının parçasıyız. Fosil bulguları, bu insan türlerinin birbirinden farklı özelliklere sahip olduğunu ve Homo Sapiens yani "Zeki İnsan" türünün, zihinsel becerileri ile, alet edavat yapımı, iletişim becerileri, kalabalık gruplar kurarak organize hareket edebilmesi gibi önemli özellikleri ile diğer insan türleri tek tek kaybolurken yoluna devam etti. İnsan ırkından kalan tek tür, atalarımız Homo Sapiens'tir.

İnsana dair fosil izleri dünyanın farklı bölgelerinde bulundukça kayıt altına alındı, son 150 yıldır her yeni keşif varolan bilgilerin değişmesini veya güncellenmesini gerektirdi. Kenya Turkana'da bulunan en eski fosillerin yerini alan Fas'ta Jebel Irhoud'da bulunan fosillerden daha yakın tarihli olmak üzere dünyanın farklı bölgelerinde, farklı insan türlerine ait binlerce fosil bulundu. 

Bugün yaşayan milyarlarca insan, bir türe aittir: Homo sapiens.

Boy, vücut şekli, saç renginden cilt tonuna ve göz rengine kadar bireysel insan varyasyonları vardır. Fakat aslında, insanlar birbirine çok benzer. Bugün yaşayan insanların DNA yapıları %99,9 oranda birbiri ile aynıdır.

Afrika'daki ilk modern insanların ortaya çıkmasından bu yana 300.000 yıl öncesine uzanan köklerimiz var ve Afrika'daki en erken  insan türünün evrimi 6 milyon yıllık bir süreci kapsıyor. Homo Sapiens geriye kalan tek insan türü. Bu şaşırtıcı adaptasyon ve hayatta kalma hikâyesi, genlerimizin dilinde, bedenlerimizin her hücresinde ve aynı zamanda fosil ve davranışsal kanıtlarda yer almaktadır..

HOMO SAPIENS VE DİĞER İNSAN TÜRLERİ

Homo habilis

Yaygın Bilinen Adı: Handy Man

Homo habilis Yaşadığı Yer: Doğu ve Güney Afrika

Homo habilis Yaşandığı Dönem: 2.4 milyon ila 1.4 milyon yıl önce

Homo Habilis, eğik iskelet yapısı, muhtemelen ağaçlarda yaşıyor olması gibi sebeplerle bazı bilim adamları tarafından, insan türleri arasında sınıflandırılmamaktadır, ancak şu anki verilerle yaygın kabul edilen bilgi, en eski insan türü olduğudur.

Homo Habilis, 2,4 ila 1,4 milyon yıl önce yeryüzünde yaşayan Hominid kabilesinin başka bir türüydü. Homo Habilis, uzun kollar ve orta derecede prognatik bir yüz gibi maymun benzeri özelliklere sahipti. 550 cm ila 687 cm arasında daha büyük bir beyin kasasına sahipler. 

Bununla birlikte, daha küçük bir yüz ve daha küçük dişleri vardır. Diğer homo türleri ile benzer çok az özelliği olduğu için onu Homo olarak sınıflandırmak konusunda tartışmalar vardır. Bilim adamları, çeşitli amaçlar için taş aletler yapma ve kullanma kapasitesine sahip olan bu en eski insan türünü "handy man" yani el becerisine sahip insan" olarak tanımlar

Homo habilis Buluntular Keşif Tarihi: 

Bilim adamları Louis ve Mary Leakey tarafından yönetilen bir ekip, 1960 ve 1963 yılları arasında Tanzanya'daki Olduvai Gorge'de eşsiz bir erken insanın fosilleşmiş kalıntılarını ortaya çıkardı. Tip speciman, OH 7, Jonathan Leakey tarafından bulundu, bu yüzden "Jonny'nin çocuğu" takma adı verildi. Çünkü bu erken insan, Australopithecus'takilerden farklı bir özellik kombinasyonuna sahipti, Louis Leakey, Güney Afrikalı bilim adamı Philip Tobias ve İngiliz bilim adamı John Napier bu fosilleri yeni bir tür ilan etti.

Homo habilis boy: ortalama 100 - 135 cm

Homo habilis Ağırlık: ortalama 32 kg

Paranthropus Robustus

Adın Anlamı: İnsana Yakın Olan

Paranthropus robustus Yaşadığı yer: Güney Afrika (Güney Afrika)

Paranthropus robustus Ne zaman yaşadı: Yaklaşık 1,8 ila 1,2 milyon yıl önce

Bilim adamları, Paranthropus robustus fosilleri ile ilişkili herhangi bir taş alet bulamamış olsalar da , deneyler ve kemik parçalarının mikroskobik çalışmaları, bu erken insanların muhtemelen kemiklerin termit höyüklerini kazma araçları olarak kullandıklarını göstermektedir. Tekrarlanan kullanımla, bu aletlerin uçları yuvarlanmış ve parlatılmıştır. 

1940'lardan 1970'lere kadar, buluntuların farklı bir türü temsil edip etmediği yönünde tartışmalar sürdü. Sonunda, bilim adamları, orijinal olarak Australopithecus robustus olarak adlandırılan kendi türlerinde olmak için yeterince farklı olduğunu kabul ettiler . Daha sonra, üç sağlam türün ( aethiopicus, boisei ve robustus ), diğer australopithecinlerden ayrı bir cins olarak, Paranthropus Robustus olarak adlandırılması kabul edildi.

Paranthropus robustus Buluntular Keşif Tarihi: 

Bilim adamı Robert Broom 1938'de, Au gibi bazı şeylere benzemeyen bir fosil çene parçası ve molar aldığında . africanus kariyeri boyunca bulduğu fosiller , o farklı bir işe biliyordum .Kromdraai keşfettikten sonra, Güney Afrika, meraklı fosiller gelen site Süpürge çok daha fazla kemik ve birlikte o yeni vardı onu ikna dişleri toplanan türler diye adlandırılan Paranthropus Robustus ( Paranthropus “insan yanında” anlamına gelir).

Paranthropus Robustus Boy:  Erkekler: Ortalama ortalama 1.2 m boyunda; Dişiler: 1 m

Paranthropus Robustus Ağırlık:  Erkekler: ortalama 54 kg; Dişiler: Ortalama 40 kg

Parantropus boisei

Yaygın Bilinen Adı: Fındıkkıran adam

Parantropus boisei Yaşadığı yer: Doğu Afrika (Etiyopya, Kenya, Tanzanya, Malavi)

Parantropus boisei Ne zaman yaşadı: 2,3 ile 1,2 milyon yıl arasında

Parantropus cinsinin diğer üyeleri gibi P. boisei de ağır çiğneme için uyarlanmış özel bir kafatası ile karakterizedir. Kafatasının üst kısmındaki orta hat üzerindeki güçlü bir sagittal kret, büyük çiğneme kaslarını (temporalis kasları) braincazın alt çenesine ve üst kısmına bağladı ve böylece büyük çeneyi yukarı ve aşağı taşıdı. Kuvvet, büyük arka dişlere (molar ve premolar) odaklandı. 

Elmacık kemikleri P. Boisei’nin karakterisitk geniş ve çanak şeklinde bir yüz yapısının unsurlarıdır. Daha büyük çene kasları ve güçlü çiğneme kapasitesi, bu türün “fındıkkıran adam oolarak anılmasına sebep oldu. Bu tür, P. austiopicus'tan daha düz, daha büyük beyinli bir kafatasına sahiptir. İnsan türleri arasında en kalın diş minesine

Parantropus boisei Buluntular Keşif Tarihi: 

Paleoantropologlar aslında 1955'te P. boisei'ye ait ilk fosilleri buldular , ancak Mary Leakey'in 1959'daki “Zinj” kafatasının keşfine (OH 5) kadar, bilim adamlarının yeni bir türolduğunu keşfettiklerini bilmiyordu . 'Zinj' haline tip numune için P. boisei ve kuzey Tanzanya'da Olduvai Gorge dan kısa bir süre sonra, belki en ünlü erken insan fosili.

Parantropus boisei Boy:  Erkekler: Ortalama 137 cm; Dişiler: Ortalama 124 cm

Parantropus boisei Ağırlık:  Erkekler: ortalama 49 kg; Dişiler: Ortalama 34 kg

Homo erectus

Yaygın Bilinen Adı: Dik İnsan

Homo erectus Yaşadığı yer: Kuzey, Doğu ve Güney Afrika; Batı Asya (Dmanisi, Gürcistan Cumhuriyeti); Doğu Asya (Çin ve Endonezya)

Homo erectus Ne zaman yaşadı: Yaklaşık 1.89 milyon ile 143.000 yıl arasında

İlk Afrika Homo erectus fosilleri (bazen Homo ergaster olarak adlandırılır), gövdenin büyüklüğüne kıyasla nispeten uzamış bacaklara ve daha kısa kollara sahip, modern insan benzeri vücut oranlarına sahip olan bilinen en eski insan türüdür. 

Bu özellikler, uzun mesafeli yürüyüş ve olasılıkla koşabilme yeteneği ile, daha önceki ağaç tırmanma adaptasyonlarının kaybını gösteren, zeminde yaşanmış bir hayata adaptasyon olarak kabul edilir. Daha önceki insan fosilleri ile karşılaştırıldığında, genişlemiş beyin kafesi yüzün boyutuna göre dikkat çeker.

Bu türün en eksiksiz fosili 'Turkana Çocuğu' olarak bilinir - yaklaşık 1,6 milyon yıllık iyi korunmuş bir iskelet (neredeyse tüm el ve ayak kemikleri dahil).  Bu türün yaşlı ve zayıf bireyleri önemsediğine dair fosil kanıtlar var. Homo Erectus fosilleri ile bulunan el baltaları, taş alet teknolojisinde tüm diğer insan türlerinden daha ileri olduklarını göstermektedir.

Java'dan (1890) ve Çin'den (1920 'Peking Man') erken dönemdeki fosil bulguları bu türün klasik örneklerini içermektedir. Genel olarak Afrika'nın ötesine geçen ilk tür olduğu düşünülen Homo erectus, iki kıtaya yayılmış (Avrupa'ya ulaşıp ulaşmadığı belli değildir) ve muhtemelen en uzun ömürlü insan türü idi.

Homo erectus Buluntular Keşif Tarihi: 

Hollandalı bir cerrah olan Eugène Dubois, 1891'de Endonezya'da ilk Homo erectus fosilini (Trinil 2) buldu. 1894'te Dubois, Pithecanthropus erectus veya 'ape-man' dik türlerini seçti. O zaman, Pithecanthropus (daha sonra Homo'ya dönüştü ) erectus , bilinen tüm erken insan türlerinin en ilkel ve en küçük-beyiniydi; Henüz Afrika'da henüz hiçbir insan fosili bulunamamıştır.

Homo erectus Boy: 145 - 185 cm arasında değişir.

Homo erectus Ağırlık:  40 - 68 kg

Homo heidelbergensis

Yaygın Bilinen Adı: 

Homo heidelbergensis Yaşadığı yer: Avrupa; muhtemelen Asya (Çin); Afrika (doğu ve güney)

Homo heidelbergensis Ne zaman yaşadı: Yaklaşık 700.000 ila 200.000 yıl önce

Bu erken insan türünün diğer insan türlerinden daha büyük bir beyin kafesi ve daha düz bir yüzü vardı. Daha soğuk iklimlerde yaşayan ilk insan türüydü; kısa, geniş gövdeleri muhtemelen ısıyı korumaya uyarlanmıştı . ateş yakabilen ve ahşap mızraklar kullanabilen ve büyük hayvanları avlayan ilk insan türü oldu. Homo heidelbergensis ağaç ve kayalardan basit meskenler inşa edebilen ilk türdü.

İsrail'deki Gesher Benot Ya`qov'un Acheulian bölgesinde yanmış tohumlar, odunlar ve çakmaktaşları bulunan, insan yapımı taştan o aklar bulundu. Yaklaşık 790.000 yıl önce Homo heidelbergensis tarafından ateşin kontrol edilebildiği, av hayvanlarının pişirilmesi ve ısınma için kullanılabildiğini gösterir.

H. heidelbergensis, muhtemelen doğal barınaklardan yararlandı ancak bu tür basit barınaklar inşa eden ilk türdü. Bunun kanıtı , Fransa'nın Terra Amata bölgesinde bulunan barınaklardır.  

H. heidelbergensis aynı zamanda büyük boyutlu hayvanları avlayabilen ilk insan türüydü; 

H. heidelbergensis fosilleri bulunan sitelerde, vahşi geyik, at, fil, su aygırlarına ait kemikler ve bunların kesimlerinin yapıldığına dair kanıtlar bulundu. Bunun kanıtı, bıçak vazifesi görecek keskin taş aletler ve 10'dan fazla atın kalıntıları ve ahşap mızraklar bulunan Almanya'nın Schöningen bölgesinde bulunan 400.000 yıllık Homo heidelbergensis yerleşim alanıdır.

Sima de los Huesos “Kemik Çukuru”

İspanya'nın kuzeyinde, yaklaşık 400.000 yıl öncesine ait Atapuerca'da bir sitede, insan şiddeti, toplu kıyım veya bir ayin ritüeline dair kanıtlar bulundu. Bilim adamları, kasıtlı olarak bir çukurun içine atılmış 30 H. heidelbergensisli bireyin kemiklerini bulmuşlardır . Çukura Sima de los Huesos ('Kemik Çukuru') adı verildi. İskelet kalıntılarının yanı sıra, bilim adamları, H. heidelbergensis'in alet yapma yeteneğinin ispatı olarak bu çukurda, simetrik ölçülerle yapılmış bir balta buldu.

Homo heidelbergensis Buluntular Keşif Tarihi: 

1908 yılında Almanya'da Heidelberg yakınlarında, bir işçi ilk H. Heidelbergensis fosilini bularak Heidelberg üniversitesine teslim etti. Bu insan türü ismini bu üniversiteden alır. 

Bu türün isimlendirilmesinden önce, bilim adamları erken insan fosillerine Homo erectus ve modern insanlara benzer özellikler gösteren 'arkaik' Homo sapiens olarak değinmişlerdir .

Homo heidelbergensis Boy: Erkekler: ortalama 5 ft 9 inç (175 cm); Dişiler: ortalama 5 ft 2 inç (157 cm)

Homo heidelbergensis Ağırlık:  Erkekler: ortalama 136 lbs (62 kg); Dişiler: ortalama 112 lbs (51 kg)

Homo floresiensis

Yaygın Bilinen Adı: Hobit

Homo floresiensis Yaşadığı yer: Asya (Endonezya)

Homo floresiensis Ne zaman yaşadı: Yaklaşık 100.000 - 50.000 yıl önce

En yakın zamanda keşfedilmiş erken insan türlerinden biri olan  Homo floresiensis (takma adı 'Hobbit'), şimdiye kadar sadece Endonezya'nın Flores Adası'nda bulunmuştur. H. floresiensis'in fosilleri  yaklaşık 100.000 ila 60.000 yıl öncesine dayanmaktadır, insan iskeletleri ile bulunmuş taş aletler yaklaşık 190.000 ila 50.000 yaşındadır. H. Floresiensis bireyleri yaklaşık 100 cm iken, küçük boylarına oranla  büyük dişleri ve kısa bacaklarına oranla nispeten büyük ayakları vardı. Küçük bedenlerine ve beyin boyutlarına rağmen, H. floresiensis taş aletler yaptı, küçük filleri ve büyük kemirgenleri avladı, dev Komodo ejderhaları gibi yırtıcıları avladı ve ateş yakabiliyordu. 

H. Floresiensis'in küçük boyu ve az enerji tüketen küçük beyni, sınırlı gıda kaynakları ve az sayıda yırtıcı hayvan olan küçük bir adada uzun süreli izolasyondan kaynaklanan evrimsel bir süreç olan ada cüceliğinden kaynaklanmış olabilir. Şimdi nesli tükenmiş olan bilinen en küçük fil türü Stegodon türü fil Endonezya'nın Flores adasında yaşamıştı.

Homo floresiensis Buluntular Keşif Tarihi: 

Endonezya –Avustralya ortak araştırma ekibi, yaklaşık 80.000 yıl önce yaşamış küçük bir insan türünün neredeyse tam bir dişi iskeleti olan LB-1'i, Flores, Endonezya adasındaki Liang Bua mağarasında buldu. Küçük gövdesi ve küçük beyin kafesi büyüklüğü gibi iskeletin kendine özgü özellikleri ile  bu daha önce keşfedilmemiş bir insan türüydü. Bilim adamları iskeleti, üzerinde keşfedildiği adanın adı ile Homo floresiensis olarak adlandırdı.

İlk buluntulardan beri , 12 H. floresiensis bireyini temsil eden kemikler ve dişler  , Liang Bua'da - şimdiye kadar H. floresiensis'in bulunabildiği tek alan- da ele geçirilmiştir. H. floresiensis ile ilgili buluntuların 100.000 ile 60.000 yıl arasında olduğu ve bu türlerin 190.000 ila 50.000 yıl öncesine ait taş aletler ile yapıldığı tespit edilmiştir.

Homo floresiensis Boy: 106 cm - dişi iskeletinden tahmini

Homo floresiensis Ağırlık:  30 kg - dişi iskeletinden tahmini

Homo Neanderthalensis

Yaygın Bilinen Adı: Neanderthal

Homo Neanderthalensis Yaşadığı yer: Avrupa ve güneybatıdan Orta Asya'ya

Homo Neanderthalensis Ne zaman yaşadı: 400.000 - 40.000 yıl önce

Neandertaller en yakın soyu tükenmiş insan akrabamızdır. Kafataslarının bazı tanımlayıcı özellikleri arasında yüzün büyük orta kısmı, açılı yanak kemikleri ve soğuk ve kuru havaların nemlendirilmesine yarayan büyük bir burun bulunmaktadır. Neanderthal insanı soğuk iklime bir adaptasyon olarak kısa ve tıknaz bir vücut yapısına sahipti. Bedenleriyle orantılı olarak daha büyük beyin yapısına sahiptiler.

Neandertaller, sofistike el aletleri ve basit taş, kemik araçlar yaptılar, ateş yaktılar, barınaklar inşa ettiler, giysiler yaptılar, büyük hayvanların yetenekli avcılarıydılar ve aynı zamanda bitkisel yiyecekler yediler. Neanderthaller basit süs kombinasyonları yapıp, ölülerini gömdüler ve mezarlarına çiçek bıraktılar. Başka hiçbir primat ve daha önceki hiçbir insan türü bu sofistike ve sembolik davranışları gerçekleştirememişti.

DNA, tüm Avrupa'dan bir düzineden fazla Neandertal fosilinden kurtarıldı; Neandertal Genom Projesi, insan kaynakları araştırmalarının heyecan verici yeni alanlarından biridir.

Neandertal, modern insanlara en yakın benzerlik gösteren soyu tükenmiş insan türüdür. DNA'ları  modern insanlardan sadece  % 0.12 farklıdır. Bilimsel araştırmalar, Neandertal beyni ve modern insan beyninin, doğumda benzer olduğunu göstermektedir.

Homo Neanderthalensis Buluntular Keşif Tarihi: 

Neandertal 1, erken bir insan fosili olarak kabul edilen ilk örnektir . Almanya'da 1856'da keşfedildiği zaman, bilim adamları hiç böyle bir örnek görmemişlerdi: oval şekilli kafatasının alçak, çekik alnı ve belirgin kaşları, kalın, güçlü kemikleri. 1864'te, isimlendirilen ilk fosil hominin türü oldu. 

Almanya'da Neander Vadisi Feldhofer Mağarası'nda bulunan bu fosiller Almancada Neander Vadisi anlamına gelen Neanderthal olarak adlandırıldı. Neandertal 1'in keşfedilmesinden birkaç yıl sonra, bilim adamları daha önce1829 da Engis, Belçika'da bulunan fosil bulgularının ve 1848'de Forbes Quarry'de, Gibraltar'da bulunan fosillerin de Neandertaller olduğunu fark ettiler. O zamanlar tanınmadıkları halde, bu iki önceki keşif aslında ilk bulunanneanderthal insan fosilleriydi.

Homo Neanderthalensis Boy: Erkekler: Ortalama 164 cm; Dişiler: Ortalama 155 cm

Homo Neanderthalensis Ağırlık:  Erkekler: ortalama 65 kg; Dişiler: ortalama 54 kg

Homo sapiens

Yaygın Bilinen Adı: Zeki İnsan

Homo sapiens Yaşadığı yer: Afrika'da ortaya çıktı

Homo sapiens Ne zaman yaşadı: Yaklaşık 300.000 yıl önce

Homo sapiens, modern insanın atasıdır.  Homo Sapiens alet edavat yapma becerisi, büyük hayvanları avlayabilme, barınak inşa edebilme, ateşi kontrol edebilme gibi becerilerinin yanısıra, iletişim becerilerine sahipti. İletişim, bilginin diğer grup üyelerine aktarılması, büyük gruplar oluşturmak ve çok sayıda insanı organize edebilme olanağı doğuruyordu. Bu beceri Homo Sapiens’in en zor şartlarda, büyük hayvanlarla ve belki daha kalabalık rakip topluluklarla mücadele edebilmesini ve kısaca hem doğaya hemde diğer canlılara üstünlük kurabilmesini sağladı.

Anatomik olarak, Homo Sapiens, diğer insan türlerine kıyasla daha hafif iskelet yapıları ile karakterize edilebilir. Homo Sapiens, popülasyondan popülasyona ve erkek ve dişiler arasında çeşitli büyüklükte beyinlere sahiptir, ancak ortalama büyüklük yaklaşık 1300 cm3 ‘tür. Düz ve yakın dikey alnına sahip ince duvarlı, yüksek tonozlu bir kafatasına sahiptir. Modern insan yüzleri aynı zamanda diğer erken dönem insanların ağır kaş sırtlarında ve prognatlarında çok daha az benzerlik gösterirler. Çenelerimiz daha küçüktür ve dişler daha az gelişmiştir.

Yakın zamana kadar, fosil, genetik ve arkeolojiden elde edilen birkaç yakınlaşma çizgisi, modern insanın Afrika'dan 60.000 yıl önce önce Avrasya'ya dağıldığını ve Neandertaller ve Denisova'lar gibi diğer insan türleri ile bu süreçte etkileşime girdikleri düşünülüyordu. İsrail’de Misliya Mount Carmel’de bulunan ve günümüzden yaklaşık 190.000 yıl öncesine ait Homo Sapiens fosilleri belkide bu tezi çürütecek, eğer bu fosiller çok küçük bir grubun ortadoğuda sona eren bir yolculuğuna ait değilse, Homo Sapiens’in Afrika’dan diğer kıtalara yayılışı daha önce bilinenden yaklaşık 130.000 yıl öncesinde yaşandı.

Homo sapiens Buluntular Keşif Tarihi: 

1980'lerin başında, Atlantik kıyısında, Fas’ta Jebel Irhoud bölgesinde Homo Sapiens’e ait olduğu belirlenen 315.000 yıllık, yüz ve çene kemikleri bulundu.

Bu, H. sapiens'in  düşünülenden 100.000 yıl önce ortaya çıktığını gösteriyor: çoğu araştırmacı, yaklaşık 200.000 yıl önce Doğu Afrika'da, Sahra Çölü altında “Garden of Eden” yani cennet bahçesi olarak tasvir edilen bölgede, Homo Sapiens’in ortaya çıktığına inanıyordu. Bu keşif ayrıca Homo Sapiens’in ortaya çıktığı bölgenin kesin tespitini zorlaştırıyor, araştırmacılar doğu Afrika’dan Kuzey Afrika Atlantik kıyılarına bir yolculuğun işareti olabileceğini de belirtiyorlar.

İnsanın hayatta Kalma Serüveni

Milyonlarca yıldır, tüm insan türleri, kendi yiyeceklerini bulmak zorundaydı. Her gün bitkileri toplayıp, avcılık yaparak günlük rutin yiyecek gereksinimleri iççin mücadele ettiler. Modern insan, 164.000 yıl önce, kabuklu balığı yakalamayı ve pişirmeyi öğrendi ve 90.000 yıl önce, modern insanlar, özel balıkçılık araçları yapmaya başladılar. 

Sonra, sadece son 12.000 yıl içinde bizim türlerimiz , Homo sapiens Gıda üretmeye ve çevresindeki alanı değiştirmeye başladı. İnsanlar, bazı bitki ve hayvanların büyümesini ve üremesini kontrol edebilmeyi öğrendiler. İnsanlar yiyecek üretmek için daha fazla zaman harcadıkça yaşadıklaır bölgeye bağlandılar ve yerleşik düzenin önü açıldı. Köyler kasaba oldu ve kasabalar şehir oldu. Daha fazla gıda mevcut olduğunda, insan nüfusu önemli ölçüde artmaya başladı. 

Homo Sapiens, birçoğu diğer erken insan türlerinin de aynı derecede olmasa da sahip oldukları, fiziksel ve davranışsal özelliklerin eşsiz bir kombinasyonunu geliştirdiler. Homo Sapiensin karmaşık beyini, birbirleriyle ve çevreleriyle yeni ve farklı şekillerde etkileşimde bulunmalarını sağladı. Çevre daha tahmin edilemez hale geldikçe, daha büyük beyin ve zeka ile elde edilen çözümler atalarımızın hayatta kalmasına yardımcı oldu. 

Özel araçlar yaptılar ve yukarıda açıklandığı gibi diğer araçları yapmak için araçlar kullandılar; çeşitli hayvansal ve bitkisel besinleri yediler; ateşin kontrol etmeyi öğrendiler; barınaklarda yaşadılar; Bazen hiç tanışmadıkları insanlar da dahil olmak üzere geniş sosyal ağlar kurdular; farklı gruplarla kaynak alışverişinde bulundular; Sanat, müzik, kişisel süsleme, ritüeller ve karmaşık bir sembolik dünya yarattılar. 

Homo Sapiens her kıtaya yayıldı ve sayılarını büyük ölçüde genişletti. Dünyayı kendi yaşam olanaklarını arttıracak şekilde değiştirdiler. Ancak bu dönüşümün, diğer türler için olduğu kadar kendimiz için de, geri dönüşü çok zor tahribatlara yol açtığı bu gün artık bilinen bir gerçektir.