İLK ÇAĞDAN GÜNÜMÜZE DÖVME SANATI

Dövme Sanatı

Tarih boyunca, birçok kültür çeşitli amaçlar için dövmelerden yararlanmıştır . Cilde açılan deliklere mürekkep uygulanması, kimi zaman aristokrasinin kimi zaman alt tabakanın bir işareti sayıldı. 

Kimi toplumlarda kötülük ya da tehlikeye karşı koruma olarak vücuda semboller çizilmiş, kimi toplumlarda hastalıklardan korunma veya tedavi amacıyla terapötik beklentiler dövme uygulamalarını gerekli kılmış. Kimi toplumlarda bir cesaret ve kahramanlık sembolü, kimilerinde ise suçluların işaretlenmesi için bir yöntem olarak dövme yapılmıştır.

Günümüzde dövmeler sıklıkla bireysel beklentilerle yapılır. Kişiler, kendi hikayelerini veya kimliklerini sembollerle ifade etmek isterler. Kimileri moda, kimileri asiliğin bir göstergesi kimileri bir delilik anında dövme yaptırır.

Dövme nedir nasıl yapılır

Dövme binlerce yıldır bilinen bir vücut modifikasyon türüdür. Dövme uygulaması şu şekilde gerçekleşir;, insanlar cilt pigmentinin rengini değiştiren ve uzun süre orada kalan derideki dermis tabakasına mürekkep yerleştirirler. (www.uztarih.com)

Dövme "Tattoo" kelimesinin kökeni

Tattoo kelimesi, "işaretlemek" anlamına gelen Tahiti / Polinezya dilindeki tatau'dan türetilmiştir. Kaptan James Cook bir kaşif ve İngiliz Kraliyet Donanması'nın kaptanıydı. Tahiti adalarına ilk yolculuğu 1768-1771 yılları arasında gerçekleşti. Bu keşif sırasında Cook'un ilk kez dövmeli insanlarla karşılaştı

Tattoo Sözcüğün Kaptan James Cook'dan çok önce kullanıldığı düşünülüyor - yaklaşık 150 yıl önce - ama Cook, Avrupa'ya beraberinde getirdiği dövmeli yerliler ve dövme hakkında tuttuğu resmi kayıtlar ile Tattoo kelimesini terminolojiye sokan ilk kişi oldu.

Şili’den Chinchorro ve Alp’lerden Ötzi?  Dünyanın En Eski Dövmeleri

1991 yılında Alpler'de bulunan “Iceman” mumyası Ötzi'nin, şimdiye kadar bulunan en eski dövme örneklerine sahip olduğu düşünülmektedir. Yine de bazı akademisyenler 1983 yılında Şili'de bulunan Chinchorro mumyasının gerçek rekor sahibi olduğunu iddia ediyorlar. 

Antik Yunan kayıtları, M.Ö. 5. yüzyılda dövmeli insanlardan bahseder, ancak dövme uygulaması çok daha eskidir.  Arkeologlar dövmenin en eski kullanımına dair çıkarım yapmak için eski insanların ve antik dövme araçlarının sanatsal temsillerini inceleyebilirler. 

Fakat dövme konusundaki en iyi kanıtı, fiziki koşullar veya suni yöntemlerle mumyalaşan ve binlerce yıl öncesinden günümüze kadar kalabilen insan bedenleri verir.

Alplerde Bulunan Buzadamı Ötzi Mumyası ve Dövmeler

Alplerde buzulların arasında bulunan Ötzi M.Ö. 3250 yılından kalma ve vücudunda dövmeler var. Grönland, Sibirya, Batı Çin, Filipinler dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanından bulunmuş yüzlerce dövmeli mumya var. Bunların bazıları binlerce yıllık.

Ötzi, Avrupa’da bulunmuş olması ve batı medyasının yoğun ilgi sinden olsa gerek, en eski mumya ve en eski dövmeli insan tabirleriyle anılıyor, dövme konusunda rekoru elinde tutsa da en eski mumya değil. MÖ 3250 civarında ölen ve bir Alpine buzulunda donarak binlerce yıl çürümeden kalan Ötzi, bu doğal koruma sayesinde bir mumya gibi günümüze kadar vücut formunu korudu. Ötzi vücudunun üzerinde 61 dövmeye sahip. Bu dövmeler tıbbi veya tedavi amaçlı olabilir ancak estetik beklentilerle, bir kültür ifadesi olarak yapılmış olması da muhtemel.

Ötzi'nin sırt, diz, baldır, ayak ve ayak bileği üzerinde 15 grup mavi renkli dövme tespit edildi. Basit bir doğrusal geometrik desenleri vardı. (paralel çizgiler ve haçlar kümesi) Estetik kaygılar taşımadan yapıldığı düşünülen bu dövmeler aynı zamanda vücudun görülmeyecek bölümlerindeydi. 

Araştırmacılar, bu dövmelerin yerlerini geleneksel Çin akupunktur noktalarıyla karşılaştırdıklarında, çoğu dövme noktasının, akupunkturda kullanılan noktalarla çakıştığını gördüler. Sol ayak bileği üzerinde X şeklinde bir dövme de dahil olmak üzere çeşitli dövmeler, alt omurganın artrozunun tedavisinde kullanılan akupunktur noktalarına denk geldi. (www.uztarih.com)

Ötzi'nin sağ dizindeki artı şeklindeki bir dövmede dahil olmak üzere diğerleri, karın hastalıklarını tedavi etmek için kullanılan akupunktur noktalarına karşılık geldi. Gerçekten, Ötzi üzerinde yapılan incelemeler çok sayıda bağırsak paraziti taşıdığını göstermişti.

Tesadüf olmadığını ve dövmelerin akupunktur noktaları olarak kullanıldığını varsayarsak, bu durum Çin’deki en eski akupunktur kayıtlarından 2.200 yıl öncesine dayanır.

Ayrıca dövmelerin vücut sanatı yerine vücut haritalarında ve ilaçlarında kökeni olduğu anlamına da gelebilir. Hastalık teşhisi konduktan sonra, tarih öncesi doktor akupunktur noktalarını gelecekte referans olması için, kendisi, diğer bakıcılar ve hatta hastaları için kalıcı bir tıbbi kayıt olarak işaretleyebilirdi. Ötzi bunu kendisine yapmış olabilir mi? Konrad Spindler (Avusturya Innsbruck Üniversitesi), Ötzi'nin araçları arasında iğnenin keskin bir noktaya sahip olduğu ve görev için ideal olacağına inandığı bir kemik balığının olduğunu belirtmiştir. Ancak Ötzi akupunktur kullanıyorsa

Chinchorro Mumyaları – Dövmeli El Morro Mumyası

Ancak daha az bilinen fakat daha eski olan Chinchorro mumyalarıdır. Şili'nin Arica kenti yakınlarında 1983'teki su hattı inşaatı, eski Chinchorro kültüründen yaklaşık 100 mumyanın gün ışığına çıkmasına sebep oldu. M.Ö. 7000 yılına kadar uzanan Chinchorro mumyaları, bugüne kadar tespit edilen en eski insan mumyaları olarak rekorunu elinde tutuyor. 

Chinchorro mumyaları arasında, vücudunda dövme tespit edilen, El Morro mumyasının, karbon14 yaş tespiti sonrası MÖ 2563 yılından kalma olduğu anlaşıldı.

Her ne kadar Ötzi'den çok daha eski olan Chinchorro kültüründen mumyalar olsa da, hiçbiri dövme kanıtlarını belgelememiştir. "Ötzi, şimdiye kadar keşfedilen en yaşlı dövmeli insan olarak gösterilebilir, ancak "yeryüzündeki ilk dövmeli insanı temsil etmesi çok muhtemel değil."

Ötzi'nin çok fazla dövmesi olduğu gerçeği, kesinlikle kültüründeki diğer kişilerin dövme yapmayı bildiği ve dövmesi olan ilk kişi olmadığı anlamına geliyor. 

Avrupa’da, Üst Paleolitik döneminden yani, Eski Taş Devri'nin üçüncü devrinden. (50.000 ila 10.000 yıl öncesi) kalan el aletlerinin bir kısmının, dövme yapımında kullanılmış olması muhtemel.

2.500 yıllık Sibirya prensesi

En etkileyici dekoratif dövmelerden biri, Altay dağındaki (M.Ö. 500) bir Skytian göçebe prensesinin mumyasının keşfiyle ortaya çıkmıştır. Prensesin sırtında, göğsünde, kollarında ve bacaklarında , şaşırtıcı derecede ustalıkla çizilmiş, doğaüstü yaratıklar, hayvan, bitki ve çeşitli motifler içeren dövmeler yer almaktadır.

Mezar odasının bulunduğu, Altay Dağları'ndaki permafrost platosundan adını alan mumyalanmış Ukok'lu prensesin sahip olduğu dövmeler ve mezarında bulunan aletler,  Pazyryk kültürünün zenginliği ve sanat anlayışı hakkında önemli göstergelerdir.

Cildindeki dövmeler harika bir beceri ve sanat eseri bunun yanı sıra, moda ve güzellik sırları - bir 'kozmetik çantası' bile dahil olan mezar odasında bulunan eşyalar bu kişinin prenses ya da bir soylu belki bir kadın Şaman olabileceği hakkında ipuçları veriyor. (www.uztarih.com)

Mısır Dövmeleri Deir El Bahari Mumyaları

Mısır’da Deir el Bahari'deki Menthuhotep tapınağında bulunan MÖ. 2000 'li yıllardan kalma mumyalarda yapılan incelemede, mumyaların üzerinde, genellikle pastiller gibi geometrik şekillerde gruplanmış olan ve genellikle göğsün, karnın, kolların veya bacakların üzerine yerleştirilen noktalar ve çizgilerden oluşur.

Ortaya çıkarılan ilk kadın mumyaların bir kralın haremine mensup olduğu düşünüldü, Mısır'da dövmeli kadın mumyaları kraliyet ailesine ya da asilzadelere mensup değildi, bu mumyaların fahişe, dansçı gibi alt tabakadan olup, üst tabakaya hizmetleri gereği mumyalandığı düşünüldü.

1891'de Deir el-Bahri'de  bulunan Mumyalar arasında, Orta Krallık 11. Hanedanlığından bir tanrıça Hathor rahibi  Amunet 'in dövmeli mumyası bulundu. Amunet'in  kollarında, uyluklarında ve alt karnında dövmeler vardı. Uzmanlar bu dövmelerin doğurganlığı sembolize etmesi veya tedavi amacıyla yapılmış olabileceğini düşündü.

Binlerce yıl öncesinde dövme sanatının varlığına işaret eden bulgular hep mumyalar üzerinden olmuştu ancak Eski Mısır piramitlerinde ve kazı alanlarında, çok sayıda dövmeli kadın heykelciği ve duvar resmi bulundu

Peru Andean Kadını Dekoratif Dövmeler

Güney Peru'daki Chiribaya Alta'da bulunan kadın mumya, M.Ö. 1000 yıllarından kalma.  Mumyanın vücudunda dekoratif şekillerle yapılmış "kuş, maymun, sembollerine ek olarak sürüngen dövmeleri tespit edilmiştir.Parmaklarında halka dövmeleri vardır.

Araştırmacıların en çok ilgi duyduğu konu kadının boynuna uygulanmış 12 adet çember, şeklindeki dövmedir. Boyun ağrısını hafifletmek için kullanılan akupunktur noktalarına karşılık gelen noktalara yapılmış bu dövmelerin "tedavi edici" amaçlarla yapılmış olması muhtemeldir.

Akupunktur işaretçisi olsun ya da olmasın, bu mumyada tespit edilen dövmeler Peru'nun pre-İnka populasyonunun dekoratif dövmeler ve diğerleri arasında farklılaştığını göstermektedir.

Ci Shen - Çin Dövmeleri

Dövme sanatı binlerce yıldır Çin'de bilinmektedir. Çin'de dövme yapmak, “vücudu delmek” anlamına gelen bir terim olan Ci Shen (Or Wen Shen) olarak adlandırılır. Çin'de dövme sanatı binlerce yıllık geçmişine rağmen,Çin tarihi boyunca dövme, bedende istenmeyen, kabul görmeyen bir uygulama olarak görüldüğünden yaygınlaşmamışdır.

Çin dövmeleri tarih boyunca suçluları işaretlemek için de kullanıldı. Ağır bir suçtan hüküm giymiş olan suçluların yüzlerine bir dövme yaptırılması ve uzak bir ülkeye sürgün edilmesi uygulamada yer bulan bir yöntemdi. Bu ceza biçimi, Ci Pei (Dövme, Sürgün) olarak biliniyordu.

Modern Çin'de dövme, organize suç ve yer altı dünyasında hem sertlik ifadesi hem de çete sembollerinin taşınması amacıyla kullanılmaktadır. (www.uztarih.com)

Mikronezya ve Fiji Dövme Sanatı

Mikronezya olarak tabir edilen, büyük okyanusun batısında yer alan yaklaşık 600 adadan oluşan bölgede yaklaşık 4000 yıldır dövme yapılıyor, Micronezy, Fiji ve Solomon Adaları da dahil olmak üzere, Pasifik'in batı adalarında geleneksel olarak uygulanan dövme sanatı muazzam çeşitliliktedir. Genel olarak geometrik desenler uygulanır ancak bu uygulama bazen vücudun tamamını saracak derecededir. 

Mikronezya halkı, dövmeyi vücudun belli bölgelerini adeta örtecek şekilde yapıyorlardı, bugün hala dövme geleneği okyanusya adalarında yaygın olarak uygulanmaktadır.

Antik Yunan ve Roma'da Dövme

Yunanlılar ve Romalılar, ya belirli bir tanrıya ait kültü ya da bir efendiye köle olarak aidiyeti temsil etmek için dövmeler kullandılar. Örneğin, sarmaşık yaprakları şeklinde bir dövme, şarap tanrısı olan Dionysus'a olan bağlılığını işaret ediyordu. Dalgalar ve balıkçı ağları Poseidon'u. 

Roma imparatoru Konstantin Roma'nın resmi dini olarak hristiyanlığı ilan ettikten sonra dövmeyi yasakladı. Tanrı suretinde yaratılmış insanın vücuduna bu tip lekeler işlenmesi hristiyanlarca günah kabul ediliyordu ve Konstantin bu yasakla dine bağlılığını göstermiş oldu.

Japonya'da Dövme

Japonya'da dövme sanatının 3. yüzyılda yaygın olduğu biliniyor. Japonya'da erkekler bölgesel kültürlerini simgeleyen ayrıntılı tasarımları ile vücutlarını dekore etmek için dövme kullanıyordu. Japon dövmeleri özellikle asilzade olmayanlar için, sahip olamadıkları kimonolar ve özel zırhları temsilen dövme yaptırıyorlardı. Dövme, zengin fakir her erkek için. Öldüklerinde cesetlerinin güzel gözükmesi için gereklilikti.

7.yüzyıldan itibaren dövme Japon toplumunda kabul görmemeye başladı. Artık suçlular için bir işaretleme aracı olarak kullanılıyordu. 1000 yıl sonra, 18. y.y.'da dövme tekrar kabul görmeye başladı ve kısa sürede tüm Japon toplumuna yayıldı. Renkli ve resimli Japon dövmeleri tüm vücudu saran kompozisyonlar yaratan dövme sanatçılarının yetişmesini sağladı. İrezumi adlı Japon dövme sanatı Japonya'da yeniden yasaklanmış ve kabul görmeyen bir durum haline gelmiş olmasına rağmen Japon dövme sanatı tüm dünyada halen saygı gören bir dövme stilidir. (www.uztarih.com)

Günümüzde Dövme

Avrupa'da 16 y.y.'dan itibaren dövme yeniden gün yüzüne çıktı. Sir Martin Frobisher, William Dampier ve Kaptan James Cook gibi gezginler, 18. y.y.da yaptıkları uzun soluklu okyanus ötesi yolculuklarından dönüşte, beraberlerinde vücutlarının çok büyük bir kısmını kaplayan dövmeler bulunan Tahiti ve polinezyalı yerliler getirdiler. 

Avrupa'da dövme 18. y.y.'da denizcilerde yaygınlaşmaya başladı, 19.y.y.da, dövme sanatçıları işlerinde uzmanlaştıkça, dövme, profesyonellerin yüksek fiyatlarını ödemek için parası olan aristokrasinin hobisi haline geldi. 2.dünya savaşında Nazi toplama kamplarında, yahudilere numaralardan oluşan dövmeler yapıldı.

20.y.y.'da dövme çeşitleri arttıkça ve yeniden uygulama fiyatları ucuzladıkça halkın geneline yayılmaya başladı. 1960'larda hippilerin barış ve özgürlük sloganları vücutlarda peace dövmesiyle kendini ifade etme biçimine dönüştü. 

Günümüzde dövme, dünya tarihinde görülmediği kadar yaygın, küçük bir kesim dövmeyi bir yaşam biçimi haline getirip, vücutlarını ciddi oranda kaplayan dövmeler yapıp, her geçen sene eklemelerle bunları büyütüyor. Dövme yaptıranların çoğunluğu ise daha basit ve minimal dövmeler tercih ediyorlar, omuzlarına, kollarına vb gibi giyim tarzına bağlı olarak görünen bölgelere küçük bir sembol, bir işaret, bir yazı ile basit dövmeler yaptırıyorlar. 

Dövmeye Dair Kısa Bilgiler

• Dövmelerin sayısında dünya rekoru sahibi, deride %100 dövmelerle kaplı Gregory Paul McLaren. Ondan sonra Tom Leppard geliyor vücudunun %99.9 dövmelerle kaplı.
• İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra hepatit büyük bir problemdi ve birçok ülkede dövme yapmak yasakladı. Pek çok ülke  yakın zamana kadar yasağı kaldırmadı.
• Günümüzde dövme kaldırma işleminin en etkili yolu lazerdir. Lazer, büyük pigment partiküllerini daha küçük parçalar halinde kırar, böylece vücut kalan pigment parçalarını zamanla emebilir ve doğal bir şekilde temizleyebilir.
• Eski Yunanlılar ve Romalılar köleleri dövme ile işaretlerdi. Çinliler de suçluların yüzlerine dövme yaparak işaretlemek yaygın bir hukuki usul idi
• George C. Reiger Jr’ın Disney’in kendi karakterleri olan ve telif hakkıyla korunan materyalleri için özel bir izni var. 101 Dalmaçyalı ve Mickey Mouse'u içeren 1000'den fazla Disney dövmesi var.
• Eski Mısır, diğer formların arasında “tıbbi dövme” yapılıyordu Örneğin, kronik pelvik peritonit (peritonun iltihabı) tedavisi için dövmeler vardı.
• En eski dövme mürekkepleri karbon ve külden yapılmıştır.
• Dövmeyi seven, ancak sonsuza kadar sürmesini istemeyenler için kına, tükenmez kalem veya suda çözünen bir çıkartma gibi geçici dövmeler vardır. (www.uztarih.com)

Dövme İstatistikleri - Kaç Kişinin Dövmesi Var?

• Dövmelilerin %17'si daha sonra yaptırdıkları dövmeden pişman oluyor. Pişmanlığın en sık nedeni; Başka bir kişinin, genelde eski sevgilinin adını içeren dövme yaptırmış olmaları.
• Amerika Birleşik Devletleri'nde 20.000'den fazla dövme salonu var. Bu sayı her gün bir büyüyor.
• “Dövme” terimi, 2002'de İnternet'te en çok aranan kelime olmuştur.
• Dövmeleri olanların %70'inin birden fazla dövmesi var ve %20'sinin beşten fazla dövmesi var. Bu oran, dövmenin alışkanlığa dönüştüğü varsayımını destekliyor.
• Amerikalıların %36'sı 18 ve 29 yaşları arasında en az bir dövme yaptırıyor.
• Dövmeli yetişkinlerin %72'sinin genellikle giysi ile gizlenmiş dövmeleri vardır.

• ABD'de yaklaşık 45.milyon kişide dövme var. Bugün, yetişkin ABD'lilerin en az beşte birinin en az bir dövmesi var.
• İngiltere'de 30 ila 39 yaş arasındakilerin %35'inin dövmesi var.
• Kadınlarda dövme için en sık rastlanan yer ayak bileği (%27), erkeklerde ise üst omuz (%34).
• Dövmelerini beğenmeyenlerin%5'i, onu kaldırmak yerine başka bir dövme ile örtmeye karar verir.
• Bir dövmeyi tamamen kaldırmak için 10 ila 15 seans arası lazer tedavisi gereklidir.
• Dünya genelinde, dövmeye yılda yaklaşık 2,5 milyar USD harcanıyor
• Dövmesi olanların% 31'i dövmenin onları seksi yaptığını,%29'u asiliklerini sembolize ettiğini, %5'inin de dövmenin onları akıllı olarak gösterdiğini hissediyor.
• İnsanların %24'ü dövmenin cazibeyi arttırdığını, %22'si dövmenin itici geldiğini düşünüyor. İnsanların %42'si dövmenin, cazibe çekiciliği etkileyen bir unsur olmadığını düşünüyor. (www.uztarih.com)
• Dövmeli insanların %32'si dövmenin bir bağımlılık olduğunu iddia ediyor.