ÇATALHÖYÜK NEOLİTİK ÇAĞIN SANAT MERKEZİ

ÇATALHÖYÜK antik kenti

Çatalhöyük

Çatalhöyük Unesco, dünya Kültür Varlıkları listesinde yer almaktadır. Çatalhöyük  MÖ 7.500 'den beri yerleşim yeri olarak kullanılmış yaklaşık 8000 kişinin yaşamış olduğu neolitik çağda Anadolunun en büyük yerleşim alanı ve kent olarak tanımlanabilecek tek yerdi.

Çatalhöyük, erken tarım için elverişli olan alüvyon kille kaplı bir alan üzerine inşa edilmişti.

Çatalhöyük 9500 yıllık bir şehir, neolitik çağın en büyük şehri değil, en kalabalık şehride değildi, ancak sanatın gelişimi ve bugüne dek kalan sanat eserlerinin, Neolitik çağda bu şehirde resim ve heykelciliğin ulaştığı seviyeyi göstermesi açısından önemlidir. Çatalhöyük çok iyi korunmuş olması sebebiyle tarihe ışık tutan eşsiz arkeolojik buluntular barındırmaktadır.Şehirdeki son yaşam izlerinden yapılan tarih saptamaları ile  MÖ 5000 civarında terk edildiği biliniyor.

Çatalhöyük, göçebelikten yerleşik hayata geçiş, hayvan yetiştiriciliği ve bitki eytiştiriciliğine dair geçiş evresi yaşayan neolitik çağ yerleşkelerinden biridir. Çatalhöyük ayrıca Neolitik sanat ve dini sembolizmin en güzel örneklerini barındırmaktadır. (www.uztarih.com)

Çatalhöyük İsmi Nereden Geliyor

Çatal höyük, doğu ve batı yönünde uzanan iki farklı höyük alanından iki farklı şehirden oluşmaktadır. Birbirine çatal yaparak, doğu ve batı istikametinde uzanan bu iki höyük sebebiyle Çatalhöyük adı verilmiştir.

Çatalhöyük Nerede, Çatalhöyük’e Nasıl Gidilir

Çatalhöyük Konya’nın 60 km güneydoğusunda, Çumra ilçesine 12 km mesafede yer almaktadır.

Ankara'dan D750/E90 ve D715 üzerinden 305 km

Antalya'dan D695 üzerinden 325 km


Çatalhöyük lokasyon Google map:  https://goo.gl/maps/RZ9sLqA9o7T2
Çatalhöyük adres: Küçükköy Mahallesi, Çatalhöyük Yolu, 42500 Çumra


Çatalhöyük Arkeolojik tarih

İlk olarak 1958'de keşfedilen Çatalhöyük bölgesi, 1961-1965 yılları arasında İngiliz arkeolog James Mellaart'ın kazıları ile dünya gündemine gelmiş ve Anadolu'nun bu bölgesinde ilk kez Neolitik dönemde gelişmiş bir kültür merkezi ortaya çıkmıştır. 

Çatalhöyük doğu höyüğü M.Ö 7400 – 6200 yılları arasında Neolitik dönemde yerleşime sahne olmuştur. 18 farklı Neolitik katmandan oluşur. Batı bölümünde yer alan höyük ise M.Ö. 6200 -5200 yılalrı arasında, kalkolitik çağ yerleşim alanıdır.

Yerleşkenin büyüklüğü ve yaşı kadar, evlerin içinde ortaya çıkarılan muhteşem duvar resimleri ve diğer sanat eserleri nedeniyle atalhöyük ilgi odağı oldu.  Sitede kazı çalışmaları, İngiliz arkeolog Ian Hodder'ın önderliğinde 1993 tarihinde yeniden başladı. 25 senelik çalışmalarının ardından Hodder’in 2018’de dolan kazı izni sonrası bölgedeki kazı çalışmaları Türk arkeologlar atarfından yürütülmektedir.

Çatalhöyük kazı çalışmaları sırasında, psikologların ve sanatçıların duvar resimlerinin sembolizmine dair yorumları da kullanılmıştır. (www.uztarih.com)


Çatalhöyük Kültürel bulgular
Karmaşık yerleşim Mellaart tarafından dünyanın en eski şehri olarak tanımlandı . Ancak, Çatalhöyüğü büyük bir köy olarak tanımlayanlar da vardır. Çatalhöyük, nüfus, yerleşim büyüklüğü, sanat, zanaat ve madencilikte geldiği seviye, tuz ve obsidyen ticareti gibi pek çok unsurla, basit bir köy olarak tanımlanamayacak kadar kompleks bir yerleşimdi.

Çatal höyükte genel olarak birbirine benzer büyüklükteki evlerin dışında, çok sayıda insanın bir arada toplandığı düşünülen ortak kullanıma konu edilebilecek büyüklükte ve daha detaylı resim ve heykeller içeren yapılar vardı. Ancak belirgin kamu binaları ya da işbölümü belirtileri yoktur. Daha büyük yapıların amacı, bilimsel bir tartışma konusudur.


Çatalhöyük Mimarisi
Çatalhöyük evleri, güneşte kurutulmuş çamur tuğlalardan yapılmıştı. Küçük evler sokaksız olarak dipdibe inşa edilmişti. Evlerin girişleri çatıdan merdivenle sağlanmaktaydı ve şehir içi ulaşım yine çatılardan geçerek sağlanıyordu. Bu tip bir mimarinin, vahşi hayvanlardan korunma, su baskınlarına maruz kalmama gibi konularda güvenliğe hizmet ettiği düşünülmektedir.

Evlerin aralarında yer yer açık alanlar bulunmaktadır, bu çukur noktalar çöp biriktirme alanları olarak kullanılmıştır. Evlerin girişleri, bir merdivenle erişilen çatıdaki bir delikten geçiyordu. Ocak ve fırın çatıdaki bu giriş deliğinin hemen altına yerleştirilmişti, böylece çatıdaki delik aynı zamanda evin bacası vazifesi görmekteydi. Çatalhöyük evlerinde ana girişin olduğu geniş bir oda ve bu odaya yandan girişi olan birkaç oda daha olduğu görülmüştür.

Evler çoğunlukla aynı büyüklükte ve düzendeydi; Her ev dar bir depolama alanı olan dikdörtgen bir odaya ya da bir yanda bölmeli bir alana sahipti. Büyük dikdörtgen oda genel yaşam alanıydı, evde çeşitli aktiviteler için kullanılan yerleşik bir platforma sahipti. Evler, duvarları bir dizi yatay ve dikey panele bölen, daha sonra kerpiç ile doldurulmuş ve üzeri sıvalı bir ahşap kiriş ve kiriş iskeletinden yapılmıştır. Evler birbirine karşı inşa edilmelerine rağmen, neredeyse hiç duvar paylaşmazlar; Her oda, bitişik yapıdan bağımsız kendi duvarlarına sahiptir. (www.uztarih.com)


Çatalhöyük Konutlar
Petek benzeri bir labirentte kümelenmiş Çatalhöyük'ün evleri, sıkı bir şekilde bir araya getirilmiştir. İç mekanlara erişim, ahşaptan ve çamurla sıvanmış sazlardan yapılmış çatılar arasındaydı. Çatılar sokak vazifesi görüyordu. Tavan açıklıkları aynı zamanda tek havalandırma kaynağı olarak da hizmet vermiş, açık ocaklardan ve fırınlardan duman çıkmasına izin vermiştir. Evlerde kereste merdivenleri veya dik merdivenlerle karakterize sıva iç mekanlar vardı.

Evlerin giriş odaları ana oda konumundaydı, yemek pişirme ve günlük aktiviteler burada gerçekleşirdi. Ana odaların duvarları boyunca inşa edilmiş yükseltilmiş platformlar oturma, çalışma ve uyku için kullanılmıştır. Bu platformlar ve tüm iç duvarlar, pürüzsüz bir yüzeye dikkatlice sıvanmıştı. 

İyi havalarda, açık hava meydanı olarak düşünülen çatılarda, birçok günlük aktivite yapılmaktaydı. Kalkolitik dönemde, bu çatılara, yer yer,  büyük ortak fırınlar inşa edilmişti. Zamanla, evler kısmi yıkım ve molozların temelleri üzerine yeniden inşası ile yenilenmiştir. Bu yenileme süreci On sekiz katmanın nasıl oluştuğunu açıklar.

Çatalhöyük'te bulunan en dikkat çekici sanat, hayvansal kalıntıların enstalasyonlarıdır ve bunlar arasında en çarpıcı olan boğa bukranisidir. Pek çok evde ana oda, duvarlara yerleştirilmiş boğaların birkaç sıvalı kafatasları ile süslenmiş (Doğu veya Batı duvarlarında en yaygın olanı) veya platformlar, sivri boynuzlar ortak alana doğru itilmiştir.  Bunlara ek olarak, diğer hayvanların kafatasları, dişleri, gagaları, veya boynuzlarının kalıntıları duvarlara ve platformlara dekoratif amaçlı yerleştirilmiştir, duvarlar sıvalı ve boyanmıştır.


Çatalhöyük Defin ve Mezarlar
Çatalhöyük halkı ölülerini köy evlerine yani yaşadıkları hanelere gömerdi. Genel olarak her evin tabanında bir platform vardı ve bu platformun altı mezarlık işlevi görüyordu.
Bulunan insan fosilleri incelendiğinde bazen ölülerin kafatasları çıkarılarak gömüldüğü anlaşılmıştır. Bu kafataslarının canlı yüzlere benzemeleri için sıvandığı düşünülmektedir. 

Çatalhöyük'teki mezarlar, servet, mrevki ya da cinsiyete dayanan önemli farklılıklar göstermemektedir; Farklı muameleye tabi tutulan, sadece ççocuklardı. Çocuklara ait mezarlarda boncuklarla süslenmiş ve koyu sarı toprak boyası ile kaplı bedenlere rastlanmıştır. 

İnsan kalıntıları, tabanların altındaki çukurlarda ve özellikle de ocakların altında, ana odalardaki platformlarda ve yatakların altında bulunmuştur. Vücutlar, gömülmeden önce sıkıca bükülmüş ve sık sık sepete yerleştirilmiş veya kamış hasırlara sarılmıştır. 

Bazı mezarlardaki eklemsiz kemikler, kemiklerin toplanıp gömülmeden önce vücutların açık havada bırakılmış olabileceğini göstermektedir. Bazı durumlarda bazı bireylerin kafası iskeletten ayrıldı. Bu kafalar, bir takım, ritüelde kullanılmış olabilir.  Son dönemdeki bir diğer iddia, Çatalhöyük'te bulunan bazı duvar resimlerinde, akbaba benzeri kuşların, kafatası olmayan insan bedenlerine saldırdığını göstermesinin, ölülerin akbabalara yedirilerek etlerin ayrıştırılması gibi bir uygulamanın muhtemel olduğu ihtimaline dayanır. (www.uztarih.com)

Çatalhöyük Madencilik ve El Sanatları
Çatalhöyük’te obsidiyen alet endüstrisinin kapsamlı kanıtlarından başka, erken bir metalurji bilgisi, madencilik ve el sanatları becerileri ile karşılaşıyoruz. Kurşun ve bakırdan yapılmış, kolye, boncuk, yüzük ve küçük faydacı aletler gibi süslemelere dönüşmüştür. Çatalhöyükte ortaya çıkarılan yerleşim alanlarında çok özenli mimari özelliklere sahip evler bu evlerde 
duvar resimleri, kabartma süslemeler bulundu.


Çatalhöyük Sanat
Çatalhöyük kalıntıları arasında, geometrik tasarımların yanı sıra hayvan ve insanların temsilleri arasındadır. Pürüzsüz sıva duvarları boyunca tekrarlanan pastil ve zikzaklar dans eder, insanlar kilden oyulur, odaların yanlarında birbirleriyle karşılaşan kabartılarda leopar çiftleri oluşur, avcı partileri boğa güreşi boyanır. Çatalhöyük'teki sanatın hacmi ve çeşitliliği muazzamdır ve antik sakinlerinin günlük yaşamlarının hayati ve işlevsel bir parçası olarak anlaşılmalıdır.

Bu alanda en ünlüsü iki büyük kedigilin üzerinde ya da arasında oturan büyük ve şişman bir kadını tasvir heykelciklerdir, aynı kompozisyonda yapılmış pek çok heykel bulunmuştur. Hem insanları hem de hayvanları gösteren figürler, çeşitli malzemelerden üretilmiştir, ancak yaygın malzeme ateşte ısıtılarak sertleştirilen kildir. Bu figürler en çok çöp çukurlarında, fırın duvarlarında, ev duvarlarında, bulunurlar. Figürlerin tam olarak neyi ifade ettiği bilinmemektedir. Bunu bir bereket tanrısı figürü sayanlar, yaşlı kadınlara hürmeti gösteren bir sembol olduğunu düşünenler bulunmaktadır.  

Çatalhöyük'te kazılan hemen hemen her evin duvarları ve platformlarında, çoğunlukla evin ana odasında süslemeler olduğu tespit edildi. Üstelik bu çalışma sürekli yenileniyordu; Bir evin ana odasının alçısı, her ay veya her mevsim yenileniyordu. İki boyutlu duvarda hem geometrik hem de doğaya dair şekilsel görüntüler popülerdi

Çatalhöyük'te duvar kabartmaları, sık sık birbirini temsil eden hayvan çiftleri ve insan benzeri canlılar gibi hayvanları temsil eden resimler sıklıkta bulunur. 

Yerleşim boyunca birçok evin yüzeyi, canlı duvar resimleri ve figürinler ile iç ve dış duvarlarda kaplıdır. Köyün bir duvar haritası şu anda dünyanın en eski haritası olarak kabul edilmektedir. Predominant görüntüler, av sahnelerinde erkek gruplarını ve şimdi soyu tükenmiş oroların ve geyiklerin kırmızı imgelerini ve başsız insanlara karşı saldıran akbabaları içerir. 

Boğaların ve diğer hayvanların kafaları genellikle duvarlara monte edilirdi. Ayrıca, sitenin üst düzeylerinde kadınların farklı kil figürleri bulunmuştur. Tanımlanabilir  tapınaklar bulunmamasına rağmen, mezarlar, duvar resimleri ve figürler Çatalhöyük halkının sembolizm açısından zengin bir dine sahip olabileceği fikrini verir. Bu öğelerin konsantrasyonlarına sahip odalar, türbeler veya halk toplantı alanları olabilir.


Çatalhöyük Yaşam tarzı
Çatalhöyük halkı, görünürde sosyal sınıflar olmaksızın göreceli eşitlikçi yaşamlar yaşamış bir halktır. Zira şimdiye dek farklı özelliklere sahip (örneğin krallara veya rahiplere ait) evler bulunamamıştır. Kadın ve erkekler nispeten eşit sosyal statüye sahipti.

Çatalhöyük sakinleri buğday, arpa, mercimek, bezelye, acı fiğ ve diğer baklagilleri yetiştirdiler.  Koyun, keçiler ve sığır beslemekteydiler. Ancak, avcılık toplum için önemli bir et kaynağı olmaya devam ediyordu. 

Seramik imalatı ve obsidyen süs aletleri önemli ticari değere sahipti. Bu bölgenin obsidyen taştan eşyalarına Mezopotamya'daki çeşitli kazı alanlarında rastlanmıştır. Ayrıca Çatalhöyük'te akdeniz kıyılarından toplanmış deniz kabukları bulunmuştur. Tüm bunlar ticari faaliyetlerin izleridir.

Çatalhöyük evcil hayvanlara sahipti, ancak kült alanda bulunan hayvan kemiklerinin pek çoğu vahşi hayvanlara ve özellikle o dönem evcilleştirilememiş boğalara aittir. Keskin boynuzlu hayvanlar ve keskin gagalı kuşlara ait çok sayıda fosil bulunmuştur. Ayrıca resim ve heykellerde betimlenen hayvanlarında vahşi hayvanlar olduğu görülüyor. Bu noktada Çatalhöyük toplumunda avcılığın hala önemli bir yeri olduğu söylenebilir. (www.uztarih.com)


Çatalhöyük Din
Çatalhöyük'ün göze çarpan bir özelliği de kadın figürleridir. mavi ve kahverengi mermer, kireçtaşı, kalsit, bazalt, alabaster ve kilden oyulmuş ve kalıplanmış bu iyi biçimlendirilmiş, özenle yapılmış figürlerin bir kadın tanrıya ait olduğunu düşünüyordu.

İki aslan arasına oturmuş obez bir kadın heykelinin bir tahıl haznesinde bulunması, bu figürlerin besin kaynaklarını koruduğunu düşünüyor olmaları fikrini verir. En son 2016 yılında bulunan ve hiçbir eksik parçası olmayan, mermerimsi bir taştan yapılmış 18 santim ve 1 kiloluk obez kadın heykeli etkileyicidir.

Çatalhöyük toplumunda herhangi bir dini çağrıştıracak materyal bulunmaması, bu heykelelerin örneğin Çatalhöyük toplumunda yaşlı kadınlara duyulan saygı, hayatın ve bereketin devamının dişiliğe yüklenmiş olması gibi sembolik anlamlar taşıma ihtimalini kuvvetlendirir. (www.uztarih.com)

YORUMLAR

Feat:
Ad

ARKEOLOJi,16,BiLiM,10,FELSEFE,6,MiTOLOJi,2,PSiKOLOJi,6,SANAT,9,SOSYOLOJi,9,TARiH,14,
ltr
item
uztarih.com l Tarih kainatın vicdanıdır: ÇATALHÖYÜK NEOLİTİK ÇAĞIN SANAT MERKEZİ
ÇATALHÖYÜK NEOLİTİK ÇAĞIN SANAT MERKEZİ
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTtXa8wnrRYlrLu5FP9tedAF1ncCmCXm4svFSg81E-egMbT3LIxvbmrGLG-TwnVb9QXYtEtIpQ27qiB0v9WFZRe_c3rPxqknHtgWEhjhjWnq4JrImUM3PIIeAiGNJmUSFHZn-cgX5iXXo/s640/catalhoyuk_3.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgTtXa8wnrRYlrLu5FP9tedAF1ncCmCXm4svFSg81E-egMbT3LIxvbmrGLG-TwnVb9QXYtEtIpQ27qiB0v9WFZRe_c3rPxqknHtgWEhjhjWnq4JrImUM3PIIeAiGNJmUSFHZn-cgX5iXXo/s72-c/catalhoyuk_3.jpg
uztarih.com l Tarih kainatın vicdanıdır
https://www.uztarih.com/2018/08/catalhoyuk-neolitik-cagin-sanat-merkezi.html
https://www.uztarih.com/
https://www.uztarih.com/
https://www.uztarih.com/2018/08/catalhoyuk-neolitik-cagin-sanat-merkezi.html
true
518256124328164008
UTF-8
Tüm İletiler Yüklendi İleti bulunamadı HEPSİNİ GÖR Devamı Yanıtla Yanıtı İptal Et Sil Tarafından Ana Sayfa SAYFALAR YAYINLAR Hepsini Gör TAVSİYE ETİKET ARŞİV SEARCH TÜM YAYINLAR İsteğinizle eşleşen bir yayın bulunamadı Anasayfa Pazar Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Paz P.te Sal Çar Per Cum C.te Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Oca Şub Mar Nis Mayıs Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Hemen Şimdi 1 dakika önce $$1$$ minutes ago 1 saat önce $$1$$ hours ago Dün $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago 5 haftadan daha eski Takipçiler Takip BU PREMIUM İÇERİK KİLİTLENDİ ADIM 1: Bir sosyal ağda paylaşın 2. ADIM: Sosyal ağınızdaki bağlantıyı tıklayın Tüm Kodu Kopyala Tüm Kodu Seç Tüm kodlar panonuza kopyalandı Kodlar / metinler kopyalanamıyor, lütfen kopyalamak için [CTRL] + [C] (veya Mac ile CMD + C) tuşlarına basın İçerik tablosu