AŞIKLI HÖYÜK İLKLERİN YAŞANDIĞI 11 BİN YILLIK KÖY

Aşıklı Höyük

Aşıklı Höyük, Melendiz nehrinin kıyısında, Kapadokya'nın volkanik peyzajında ​​yer alan 11.000 yıllık bir Neolitik yerleşim. Aşıklı halkı bundan 11.000 yıl önce en az yirmi nesli yani 1000 yılı aşkın bir süre kerpiç evlerde yaşamışlardır. 

Aşıklı höyük yerleşkesi, MÖ 9000’li yıllarda, oval kerpiçten evlerin yer aldığı ilk döneminde, tarımla uğraşan, koyun, keçi gibi küçükbaş hayvan yetiştiren, kerpiçten tuğla ve duvar yapabilen, sazları örerek hasır yapabilen, şaşırtıcı ustalıkta ziynet eşyaları tasarlayabilen bir halkı barındırıyordu.

MÖ 8000’li yıllarda oval evlerin yerine, dikdörtgen yapılı, birbiriyle ortak duvarlar kullananan, dipdibe yer alan, çatıdan girişli evlerden oluşan daha farklı bir mimari yapı kullanılıyordu.

Çatalhöyük'ten daha yaşlı olan Aşıklı Höyük, nispeten çağdaşı sayılabilecek, Göbekli tepe’nin gölgesinde kalsa da, gün geçtikçe daha bilinen, hakkında yazılan yazıların ve ziyaretçi trafiğinin arttığı bir yer haline geliyor. 

Aşıklı Höyük Nerede, Aşıklı Höyük’e nasıl gidilir

Aksaray'ın Gülağaç ilçesinde, Kızılkaya köyünün 1 km güneyinde yer almaktadır. Aşıklı Höyük ören yeri  Aksaray il merkezinin 25 km. doğusunda yer alır.

Aşıklı Höyük lokasyon Google map:  https://goo.gl/maps/FYyZFVq8WLJ2

Aşıklı Höyük adres: 68900 Kızılkaya Köyü / Gülağaç / Aksaray

Aşıklı Höyük kazı çalışmaları

Aşıklı Höyük ilk kez E. Gordon tarafından 1963 yılında bulunmuş; bir yıl sonra 1964'te I. Todd tarafından yapılan yüzey araştırması, bölgenin arkeolojik açıdan önemini ispatladı. Aşıklı Höyük’te kazılar ancak 1989 yılında başlayabildi. (www.uztarih.com)

İstanbul Üniversitesi Prehistorik Bölümü'nün kazıları devam etmektedir. İlk olarak 1989 yılında, Mamasun Barajı’nda su yükseltme planı doğrultusunda sular altında kalma tehlikesi nedeniyle, bir kurtarma kazısı şeklinde başlayan kazılar hala devam etmektedir.

Aşıklı Höyük Açık Hava müzesi ve deneysel evler

Aşıklı Höyük kazı alanı üzerine inşa edilen çatı konstrüksiyonu, hem alanın dış etkenlerden zarar görmesini sağlamakta, hem de ziyaretçiler için alanın gezilmesini daha sağlıklı hale getirmektedir.

Bölgede oluşturulan, ilk yerleşim modeli olan, yarı toprağa gömülü kerpiçten oval evlerin, deneysel bir çalışma olarak yeniden imar edilmesi büyük ilgi gördü. Daha sonra dörtgen planlı bitişik nizamlı kerpiçten evlerinde replikaları yapıldı. Prehistorik Aşıklı Köyü gün geçtikçe daha fazla turistin uğrak noktası olarak popülerleşecek gibi görünüyor.

Aşıklıhöyük El sanatları ve çocuk arkeoloji atölyeleri

Bugün Aşıklı höyük, bir Açıkhava müzesi şeklindedir. Deneysel Aşıklı köy evleri, içlerinde 10.000 yıl öncesinin hane standartlarını ve basit ev aletlerini sergileyerek ziyaretçilerin ilgi odağı konumunda. Çocuk arkeoloji eğitim atölyeleri, el sanatları atölyeleri gibi projelerle kültürel mirasın yaşatılması ve kültürel belleğin canlı tutulması gibi misyonları yerine getiriyor.

2008 yılında başlatılan deneysel çalışmalar projesinin bir parçası olarak, arkeolojik höyüğün kenarında Aşikli ev replikasının inşası ortaya çıkmaktadır. Arkeolojik açık hava müzesi “Prehistorik Aşikli Köyü” veya Türkçe: “Tarih öncesi Aşıklı Köyü” olarak adlandırılmaktadır. 

Aşıklı Höyük İlklerin yaşandığı yerleşke

- İç Anadoludaki en eski yerleşim yeri

- İç Anadolu’da bakırın çıkarıldığı ve işlendiği ilk yerleşim yeri.

- Madencilik ve ziynet, takı tasarımı son derece gelişmiş

- Tarım uygulamalarının başladığı ilk yerleşkelerden biri

- Yerleşkede bulunan ve üzerinde cerrahi müdahale izleri taşıyan 2 kafatası, ilk beyin ameliyatı veya otopsinin Aşıklı Höyük’te gerçekleşmiş olabileceğini gösteriyor. 

Aşıklı Höyük, volkanik bir cam olan obsidyen yatakları yakınında yer almasından dolayı, obsidyenin işlenmesi ve obsidyenden araç gereç, alet edavat ve takı tasarımı konusunda uzman bir topluluk olmalarını ve Egeden Irağa kadar uzanan coğrafyada, ticaret yapılan bir yerleşke olarak bilinmesini sağlamıştır. (www.uztarih.com)

Aşıklı Höyükte Ortaya Çıkan Önemli Bulgular

İlkcerrahi Müdahale

Aşıklı höyükte bulunan 2 farklı kafatasında, obsidyen aletlerle açılmış oyuk bulunmakta, kafatasları bilimsel yöntemlerle incelendiğinde, 25 yaşlarındaki bir kadına ait olan birinin, kafatasında açılan delikten sonra 10 gün kadar yaşadığı saptanmıştır. Bu müdahalenin sebebinin, bir akıl hastalığı tedavi yöntemi veya fiziksel bir hasara müdahale etmek amacıyla yapılmış bir cerrahi müdahale olması muhtemeldir.

Aşıklı Höyük’te bulunan obsidiyen bilezik. 

MÖ sekizinci binyıldan inanılmaz el becerilerini ortaya koymaktadır.

Obsidiyen, gri, koyu yeşil, kırmızı, siyah ve kırılgan mekanik özelliklere sahip birçok farklı renkte olabilen silika açısından zengin bir volkanik camdır. 

M.Ö. 7500 yılına tarihlenen obsidiyen bilezik eşsizdir. Aynalar ve kaplar da dahil olmak üzere her türlü süs objesinin üretimi ile MÖ yedinci ve altıncı binyıllarda zirveye ulaşan obsidyen çalışmanın en eski kanıtıdır. Kompleks bir şekle ve hem pürüzsüz hemde son derece hesaplı açılarla halka şeklinde bir sırtı vardır. Aşıklı Höyükte bulunan bileziğin çapı 10cm ve genişliği 3,3cm'dir. 1995 yılında Aşıklı Höyük yerleşkesinde bulunduktan sonra Aksaray Arkeoloji Müzesi'ne götürülmüştür, halen müzede sergilenmektedir.

Hasır yapımı ve kullanımı

Aşıklıhöyükte bulunan 10.000 yıllık hasır parçaları, o dönemde hasırın yapım tekniğine ışık tuttu. "Phragmites australis" cinsi kamışların, sulak alanlardan toplanıp, kurutulup, birbirine sarılması ile oluşturulan hasır, evlerin çatısında, tabanında ve bahçelerde kullanılıyordu.

Aşıklı Höyük’te bir evin tabanının alt katmanında bulunan hasıra sarılı çocuk iskeleti, hasırın, Anadolu toplumunda bugün kullanımına benzer bir şekilde, gömülen cenazelerin toprakla iletişimini azaltmak üzere kullanıldığını gösteriyor. Bu keşif Aşıklı höyük sakinlerinin inançları ve ölü gömme geleneklerine dair çok önemli bir bulgudur.

Hasıra sarılı olarak gömülmüş bir çocuğun mezarı

Aşıklı Höyükteki evlerin birinin tabanında, çukur kazılarak gömülmek suretiyle, günümüze kadar korunmuş bir çocuk iskeleti bulundu. Bu çocuğun o hanede yaşayan aileye ait olduğu, bir sebepten hayatını kaybettikten sonra, ev tabanında bir çukur kazılarak, cenin şeklinde gömüldüğü ve daha sonra üzeri kapatılıp, tavana yeniden sıva yapılarak ev halkının yaşamaya devam ettiği anlaşılıyor. (www.uztarih.com)

Çiçek aranjmanları

Aşıklı höyükte yapılan kazılarda, demet haline getirilmiş ve burgu yapılmış çok sayıda çiçek aranjmaı bulundu. Aynı zamanda ölülerini gömerken çiçek bırakma adetleri olduğu anlaşıldı.