ÇAYIN DEMLİ TARİHİ

çayın tarihi, tea history

Çay tarihçe

Çayın hikayesi, efsane ve gerçeğin karışımıyla demlenir, maneviyat ve felsefenin eski kavramları ile renklendirilir.

Çin efsanesine göre, M.Ö. 2737 yılı, yetenekli bir yönetici, tarımın ve tıbbın babası ve bilim adamı olan İmparator Shen Nong'un, tesadüfen çayı keşfettiği dönemdir. Bahçede su kaynarken, yabani bir çay ağacından bir yaprak kabuğu kopar ve kaynayan suya düşerek demlenir. İmparator, infüze edilen suyu içer ve tadını sevince, bitkiyi daha fazla araştırmaya başlar. 

Efsaneye göre, İmparator, zamanla farklı bitkilerin yapraklarını da çayla karıştırarak demlemeye başlar ve pek çok hastalığı iyileştirmesini sağlayan, çayın tıbbi faydalarını keşfeder.

Hint tarihi, Budizm'in Zen okulunu kuran Hintli bir aziz olan Prens Bodhi-Dharma'ya çay keşfini atfeder. 520 yılında, Çin'de Budizm'i duyurmak için Hindistan'ı terk etti. Bazı Zen ilkelerini kanıtlamak için, uykusuz dokuz yıl meditasyon yapacağına söz verdi. Meditasyonunun sonuna doğru, uyuyakaldığı söylenir. Uyandıktan sonra, o kadar üzüldü ki göz kapaklarını kesti ve onları toprağa fırlattı ve onun göz kapaklarından çay bitkisi filizleri meydana geldi.

Uzak Doğu'da Çayın Popülerleşmesi

Efsane ne olursa olsun, çayın gerçek kökeni hakkında kesin tespitler yapmak çok olası değil. Çay bitkisinin güneybatı Çin, Tibet ve Kuzey Hindistan'ın çevresindeki bölgelerde ortaya çıkmış olması muhtemeldir. Çinli tüccarlar bu bölgeler boyunca sık seyahat etmiş olabilirler ve çay yapraklarını tıbbi amaçlar için çiğnemiş olmaları muhtemel

Çoğu zaman klasik çay çağı olarak anılan, Tang hanedanlığına (618-907) kadar, çay tüketimi yaygınlaşmamıştı. İlerleyen dönemlere dair kaynaklardan anlaşıldığına göre Bir hükümetin daha fazla çay vergisi getirmesi, içeceğin artan popülaritesini kanıtlıyor. Çay halen Çin'deki en yaygın ve popüler içecektir.

Tang hanedanlığı sırasında, bir Budist keşiş, Lu Yu (733-804) Ch'a Ching veya Klasik Çay tezini oluşturdu. Çay türlerini, kullanımlarını, içilmesini, hazırlanmasını ve yararlarını anlattı. Daha da önemlisi, yazılarını Budist, Taocu ve Konfüçyüs'ün zamanın düşüncelerini yansıtan manevi bir estetikle süsledi. Bu öğretiler, sadece evrimleşen değil, aynı zamanda tüm evren boyunca akan uyum ve sadeliği ifade etmek için bir metafor görevi gören geleneksel bir çay seremonisi etrafında toplandı.

Daha sonraki yüzyıllar, çayın romantik dönemleri olarak bilinir. Sung hanedanlığı (MS 960-1280) döneminde, çaya dair pek çok şiirsel ve sanatsal anlatıların kaleme alındığı görülür.  Bu dönemde, Çin kültürü Uzak Doğu'daki sanat, siyaset ve dinleri önemli ölçüde etkiledi.

Japon Çay Kültürü, Çayın Japonya'ya Ulaşması

9. yüzyılın başlarında yaşadığı sanılan Saichō adlı bir Japon Budist keşiş, Japonya'ya çay getirmesiyle tanınır. Çin'de eğitim görürken, Saichō, burada tattığı çayı sevdi ve Japonya’ya dönerken, manastırında büyümek için yanında çay tohumları getirdi. Zamanla, manastırdaki diğer keşişler de çayı sevdi ve düzenli olarak içmeye başladılar ve çok geçmeden küçük çay tarlaları tenha manastırın etrafında filizlendi. Ancak, bu tarlaların izolasyonu nedeniyle, Japonya'da çayın popülaritesi on üçüncü yüzyıla kadar çiçek açmadı.

Çay hazırlamak için en popüler yöntem narin yeşil çay öğütmektir. Bir taş değirmeni kullanarak ezilen çay yaprakları ince bir toz haline gelir. Matcha Japonya'da geleneksel Japon çay töreni ( “Chanoyu”) bir öncü oldu ve Zen keşiş Eisai tarafından popülerleştirildi. Matcha, bambu çırpma teli (“chasen”) ile hazırlanır ve el yapımı kaseler (“chawan”) ile servis edilir. (www.uztarih.com)

world tea types

Modern Çayın Ortaya Çıkışı

Ming Hanedanlığı'na (1368-1644) kadar, çayın bütün yaprakları suda, bugün olduğu gibi demlenerek hazırlanmıştı. Çay yapraklarını tuğlalara sıkıştırmak ya da bir taş değirmeninde öğütmek yerine, çay yaprakları kurutulur, yuvarlanırdı ve daha sonra oksidasyon işlemini durdurmak için demir çubuklarla ısıtıldı. Demleme işlemi basitçe, herhangi bir müdahale veya karıştırmaya gerek kalmadan, sıcak suda bekletilen çay yapraklarının, ısının etkisiyle demlenmesinden ibaretti.

Bundan kısa bir süre sonra, Kyoto'daki bir çay tüccarı Soen Nagatani adıyla, 18. yüzyılda yeni bir Japon buharlama, kurutma ve yuvarlama yöntemini icat etti. Bu süreç ve çay türü Sencha olarak bilinir ve şimdi Japon çay kültüründe bir dayanak noktasıdır.

Avrupa'nın Çay ile Tanışması

Avrupa ile Uzak Doğu arasında gidip gelen tüccarlar, misyonerler ve kaşifler, Çin ve Japonya'da tomurcuklanan çay geleneğine maruz kaldılar. 9. yüzyılda Arap ticaret belgelerinde çayla ilgili notlar mevcuttur, acı çay yapraklarını kaynatma süreci ve çay demleme tekniklerinden bahsedilmektedir. Daha sonra, Marco Polo (1254-1324), Doğu hakkındaki seyahat yazılarında çay keşfine değinir.

Ancak çay, 17. yüzyıla kadar Batı'da kalıcı bir görünüme sahip değildi. Portekizli bir misyonerin, Avrupa'ya karavanıyla çay getirdiği atfedilirken, aslında Hollandalı tüccarların 1610'da ki seferlerine kadar, Asya’dan Avrupa'ya ciddiye alınabilecek bir çay sevkiyatı gerçekleşmemiştir.


O yıl, Japon ve Çin çayının ilk gönderileri Avrupa'ya Hollanda Doğu Hindistan Şirketi gemileri ile ulaştı. Çay ayrıca, ünlü İpek Yolu'nun bir parçası olarak Çin'den gelen deve konvoylarıyla Rusya'ya da ulaştı. Çayın popülaritesi, kraliyet ve aristokrat sınıflarına yüksek fiyatla satılan, sınırlı tüketilebilen bir içecek olmasına rağmen, Amsterdam, Paris ve Londra gibi şehirlere hızla yayıldı. 

İngiltere’de Çay Tüketiminin Yaygınlaşması

İngilizler çay içmeye kısa sürede alışmadı. Erkekler genel olarak kahve içmeyi tercih ediyordu. Çay, tüketimi, onu soylu bir içecek olarak algılayan kadınlar vasıtasıyla yavaş yavaş artmaya başladı. 1657'de İngiltere’de çay satan ilk mağaza, Thomas Garraway’in yönetiminde açıldı. Dükkan Hollandalılar tarafından ithal edilen çayları sattı ve Londra'nın kafe ve kahvehanelerindeki popülerliğindeki artışa katkıda bulundu.

Charles II, Portekizli bir kraliyet mensubu olan Braganza'lı Catherine ile evlenmesiyle çay aristokratlar arasında da içilmeye başlandı ve meşhur çay saati konsepdi ortaya çıktı. Kısa bir süre sonra, Hollanda Doğu Hindistan şirketinin rakibi konumundaki, İngiliz Doğu Hindistan Ticaret Şirketi Macao'da bir çay fabrikası kurarak, burada ürettiği çayı Avrupa’ya naklederek satmaya başladı.

tea history, çay tarihi

Çay Tekelinin Tarihçesi - İngiliz Doğu Hindistan Şirketi

İngiliz Doğu Hindistan Şirketi 1700'lü yılların başlarında kendisini dominant ticaret gücü olarak kurmuş ve Çin ve uzak doğudan yapılan ticareti genel hatlarıyla kontrolü altına almıştır. Çin’den yapılan çay ticareti yine bu şirketin tekeline girmiştir. 

Bombay, Bengal ve Madras'taki merkezler de dahil olmak üzere, Hindistan'da ticaret istasyonları kuran şirket. İngiltere'nin imparatorluk kolu olarak hareket ederek, zengin ve güçlü bir İngiliz İmparatorluğu yaratılmasında önemli bir politik güç olacaktır. Bu şirket sadece ticaret değil, aynı zamanda çay dahil ticari ürünlerin ekimi, işlenmesi için tesis kurumu ve etki alanındaki bölgelerde İngiliz yasalarını dikte etme hakkına da sahipti.

İngilizler, çay ticaretini gelecek yüzyıldaki kar ve siyasi güç için sömürecekti. Bununla birlikte, yurtdışında yeni Amerikan kolonileri ve 1763'te Fransız ve Hint Savaşları'nın yer aldığı jeopolitik değişim, Şirketin ayrıcalıklı konumunu tehdit etmeye başladı. Buna ek olarak, Şirket finansal kötü yönetim, yolsuzluk ve büyüyen çay kaçakçılığı operasyonları nedeniyle mücadele edecektir.

Hindistan'da Çay üretimi: Darjeeling ve Assam Çayının yetiştirilmesi

Şirketin hâkimiyeti ile, 1800'lerin ortalarına kadar Batı talebi için Çin ana çay kaynağı olmaya devam etti. Çayın gelişmekte olan sırlarını keşfetmek ve Çin çayına olan bağımlılıklarını sona erdirmek isteyen İngiliz Çay Komitesi, Çin'e gizli bir görev için İngiliz botanikçi Robert Fortune'ı gönderdi. Çinli tüccarlarla ülke içinde çeşitli bölgelere seyahat eden Robert Fortune, ülke çapında çiftçilik ve çay işleme teknikleri hakkında bilgi aldı. En önemlisi, çay örnekleri topladı ve Hindistan'da İngiliz çay ekimi ve denemesinin yapılmasında önemli rol oynayacak Çinli çay uzmanları getirdi.

1823 civarında, İngiliz Ordusunda Binbaşı Robert Bruce, Hindistan'ın Assam'ın kuzeydoğusundaki bölgede yetişen yerli çay bitkilerini keşfetti. Bu keşfi ile, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi sadece Assam değil, aynı zamanda Himalayalar'ın eteklerinde Kuzeydoğu Hindistan'da bir bölge olan Darjeeling'de çay yetiştirmek için denemeler yapmaya başladı. 

İngiliz Doğu Hindistan Şirketi çalışanı olan Dr. Campbell, önce Darjeeling'deki Beechwood'daki bahçesine Darjeeling çay tohumlarını dikti. Dikim o kadar başarılı oldu ki, 1847'de İngiliz hükümeti bölgede çok sayıda çay tesisi geliştirmeye başladı. Bu, Hindistan'da yeni ve gelişen bir çay endüstrisinin başlangıcını ve Çin'de yetiştirilen çaylara olan bağımlılığın sona ermesi anlamına geliyordu. (www.uztarih.com)

boston tea party

Boston Çay Partisi ve İngiliz Doğu Hindistan Şirketi'nin Düşüşü

Avrupa gibi, çay başlangıçta 1600'lerin ortasında, Hollandalıların kurduğu New Amsterdam şehri ile Amerika'ya geldi. Koloni, 1664'te İngiltere tarafından ele geçirilmiş ve sömürgeye dahil kadınlar ve zengin kolonistler arasında çay kullanımının yaygınlaşması ile adı New York olarak değişen şehirden diğerlerine çay tüketimi yayılmıştır.

Aynı zamanda, İngiliz Doğu Hindistan Şirketi, İngiliz Parlamentosunu çay yasası aracılığıyla çürüyen mali pozisyonunu güçlendirmek için çay üzerinde ağır vergiler uygulamaya ikna etmişti. Bu, şirketin, Amerika kolonilerindeki tüccar rakiplerini vergi ile sıkıştırıp, kendi mallarını vergisiz satarak avantaj sağlamasına sebep oluyordu.

Bu durum, Amerika'da gergin bir siyasi ortam yarattı ve koloniler arasında “temsil edilmeden vergilendirme” kavramı sebebiyle muhalefet oluşmasını ve İngiliz vergilendirme sistemine karşı protestoların artmasına sebep oldu. Siyasi gerginlikler “Boston Çay Partisi” olarak adlandırılan olayla doruğa ulaştı. Kolonistler İngiltere'nin yüksek vergilerini Kızılderili olarak giyinerek ve şirketin ticaret gemilerinde yüklü çay kolilerini, Boston limanında, denize dökerek büyük bir eylem gerçekleştirdi.

1776'da tetiklenen Amerikan Devrimi, Şirketin geri adım atmasına sebep oldu, ancak hala büyüklüğü nedeniyle hayatta kalmayı başarmıştı. Ancak, Richard Twining ve binlerce bağımsız çay tüccarı, şirketin yolsuzluklarını ortaya çıkarmak için bir kampanya düzenledi ve İngiliz hükümetine tekellerine son vermek için baskı yaptı. Bu, şirketin 1874'te nihayetinde parçalanmasına neden oldu.

Clipper Gemileri ve Amerikan Çay Ticareti Tarihi

American clipper gemileri, şirketin çöküşünün ardından 1850'lerde Çin'den doğrudan çay ithal etmeye başladı. Tüm çayın doğrudan İngiltere üzerinden sevk edilmesini zorunlu kılan yasanın kaldırılmasından sonra Çin ve Amerika arasındaki trafik hızla büyüdü. 

Amerika'da Çay İnovasyonları: Buzlu Çay ve poşet çay

19. yüzyılda çay içmek, sosyal yaşamın önemli bir parçasıydı ve meşrubatın popülaritesi arttıkça Amerika'da yeni çay gelenekleri gelişmeye başlamıştı.

Buzlu çay, St. Louis, Missouri'deki 1904 Dünya Fuarı'nda ortaya çıktı. Yurt dışından gelen bir çay tüccarı, ziyaretçilere ücretsiz sıcak çay ikram ederek, ürünleirni tanıtmayı amaçlamıştı. Ancak, olağan dışı sıcak hava nedeniyle, bu ikramları pek talep görmüyordu. Satışları teşvik etmek için, yakındaki bir dondurma satıcısından aldığı buzları demlenmiş çayın içine attı. Böylece, Amerikan buzlu çay geleneği doğdu. Bugün buzlu çay tüm ABD çay pazarı satışlarının yaklaşık % 0'ini oluşturuyor.

Orijinal çay poşetleri, başlangıçta, el yapımı, dikişli muslin veya ipek torbalardı . Çay poşetleri için patentler, 1903 gibi erken bir zamanda alındı. Ancak, New York'tan bir çay tüccarı olan Thomas Sullivan, ilk ticari çay poşeti konseptinin yaratıcısı olarak bilinir.

Günümüzde Çay

Günümüzde çay, kahveden sonra dünyanın en popüler içeceğidir. Hem sıcak hem de soğuk çay, çeşitli aromalar ve karışımlarla zenginleştirilerek farklı damak zevklerine hitap edecek şekilde üretilmekte ve tüketilmektedir. (www.uztarih.com)

YORUMLAR

BLOGGER: 2
  1. çayın keyif veren o tadı aslında koca bir tarihe dayanıyor. iyi ki ülkemizde de çay üretiliyor ve çaya ulaşma imkanımız var. hatta Trabzon'da kendi çaylarını paketleten arkadaşlarım bana ara sıra bir paket çay gönderir. o çayların içimi bir başka oluyor.

    YanıtlaSil
  2. Kendi ellerimle demlediğim çayımı içerken, çayın demli tarihi konusunu okumakta bir başka zevk :)

    YanıtlaSil

Feat:
Ad

ARKEOLOJi,16,BiLiM,10,FELSEFE,6,MiTOLOJi,2,PSiKOLOJi,6,SANAT,9,SOSYOLOJi,9,TARiH,14,
ltr
item
uztarih.com l Tarih kainatın vicdanıdır: ÇAYIN DEMLİ TARİHİ
ÇAYIN DEMLİ TARİHİ
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgYbGJj_VZWjznAwd9GeVGv4tRmNvCx7SbJnHHgaOE0Gj4qIc0aKwwhZReEeNhtcZCAG2LAFesw_-UK8SWD73FPHt_pCXS9MwjdIIdBvfFGL8wWhWYMQkRqtWjzJQ2IHAu3WomX0oZIkA/s640/tea-histor_1by.jpg
https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEhgYbGJj_VZWjznAwd9GeVGv4tRmNvCx7SbJnHHgaOE0Gj4qIc0aKwwhZReEeNhtcZCAG2LAFesw_-UK8SWD73FPHt_pCXS9MwjdIIdBvfFGL8wWhWYMQkRqtWjzJQ2IHAu3WomX0oZIkA/s72-c/tea-histor_1by.jpg
uztarih.com l Tarih kainatın vicdanıdır
https://www.uztarih.com/2018/04/cayin-demli-tarihi.html
https://www.uztarih.com/
https://www.uztarih.com/
https://www.uztarih.com/2018/04/cayin-demli-tarihi.html
true
518256124328164008
UTF-8
Tüm İletiler Yüklendi İleti bulunamadı HEPSİNİ GÖR Devamı Yanıtla Yanıtı İptal Et Sil Tarafından Ana Sayfa SAYFALAR YAYINLAR Hepsini Gör TAVSİYE ETİKET ARŞİV SEARCH TÜM YAYINLAR İsteğinizle eşleşen bir yayın bulunamadı Anasayfa Pazar Pazartesi Salı Çarşamba Perşembe Cuma Cumartesi Paz P.te Sal Çar Per Cum C.te Ocak Şubat Mart Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Oca Şub Mar Nis Mayıs Haz Tem Agu Eyl Eki Kas Ara Hemen Şimdi 1 dakika önce $$1$$ minutes ago 1 saat önce $$1$$ hours ago Dün $$1$$ days ago $$1$$ weeks ago 5 haftadan daha eski Takipçiler Takip BU PREMIUM İÇERİK KİLİTLENDİ ADIM 1: Bir sosyal ağda paylaşın 2. ADIM: Sosyal ağınızdaki bağlantıyı tıklayın Tüm Kodu Kopyala Tüm Kodu Seç Tüm kodlar panonuza kopyalandı Kodlar / metinler kopyalanamıyor, lütfen kopyalamak için [CTRL] + [C] (veya Mac ile CMD + C) tuşlarına basın İçerik tablosu